Ռուսական էսկադրիլիայի կողմից գործողություն եղել է, վտանգի դեպքում թուրքական ուղղաթիռները կոչնչացվեին. Վ. Հարությունյան

ՀՀ պաշտպանության նախկին նախարար Վաղարշակ Հարությունյանը համաձայն չէ այն տեսակետի հետ, թե թուրքական ուղղաթիռների՝ ՀՀ օդային սահմանի հատումը պատասխան էր ՌԴ օդուժի կողմից իր օդային սահմանի խախտման: 

«Սա եղել է ՀՀ-ում  և խախտվել է ՀՀ-ի օդային սահմանը, այնպես որ այդ մոտեցումը չեմ կարող կիսել»,-Times.am–ի զրույցում շեշտեց նա:

– Ինչ վերաբերում է գործողություններին, ապա այստեղ հստակ գործողություններ եղել են. «Էրեբունի» օդանավակայանում տեղակայված   ռուսական օդուժի էսկադրիլիան, այդ ինքնաթիռները, ըստ իրենց մարտական պատրաստության, ճիշտ ժամանակին  բարձրացել են  օդ,  բայց արդեն թուրքական ուղղաթիռները գնացել էին: Եվ այստեղ ՀՕՊ գործողությունների մեջ չի կարելի ինչ-որ սխալ գտնել, որովհետև իրենց խնդիրը ստիպելն է այդ ուղղաթիռներին վայրէջք կատարել, բայց քանի որ դա ֆիզիկապես հնարավոր չի եղել, նրանք ուղղակի փախել են: Երկրորդ հարցը՝ իսկ եթե լիներ վտանգ, այդ դեպքում ինչ պետք է արվեր, պատասխանեմ՝ եթե լիներ վտանգ, հրթիռային համակարգի միջոցով կոչնչացվեին: Հայ-ռուսական ՀՕՊ ուժերը բավականին արդյունավետ են   գործում  և   Թուրքիային այդքան հեշտ չէ դիմել ագրեսիա:

-Ամեն դեպքում  չպե՞տք է ՀՀ արտաքին գերատեսչության կողմից համապատասխան հայտարարություն արվեր, գուցե նաև ՊՆ-ի կողմից, ինչպես որոշները պահանջում էին:

-Իհարկե, հնարավոր էր այստեղ  հայտարարություն անել, թե ինչ է տեղի ունեցել: Այսինքն՝  հասարակությունը պետք է իմանար, թե ինչ գործողություններ են իրականացվել հայ-ռուսական ՀՕՊ ուժերի կողմից և ինչ արդյունք է դա ունեցել:

-ՀՀ քաղավիացիայի ղեկավարությունը պնդեց, որ դեպքը պատահականություն էր՝ եղանակային պայմաններով պայմանավորված,  Դուք ևս այդ կարծիքի՞ն եք:

-Ես չեմ ուզում այդ գնահատականը տալ: Եվ հնարավոր է, որ տեխնիկական առումով կորցրել են ճանապարհը, և որ  դա եղել է փորձ կամ սպառնալիք:

-Տեղափոխվենք  ղարաբաղյան հակամարտության հարթություն. ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներն իրենց վերջին այցի ժամանակ հերթական անգամ ականատեսը եղան ադրբեջանական կողմից հրադադարի ռեժիմի խախտման, երբ փորձում էին հատել  ղարաբաղա-ադրբեջանական շփման գիծը, այս անգամ հնարավո՞ր է հայտարարություններում ինչ-որ բան փոխվի:

-Այստեղ խնդիրը երկու մասի բաժանենք՝  մի մասը օբյեկտիվ, այն, ինչ  համանախագահներն ի վիճակի չեն անել, ինչի մասին ասում է նաև ամերիկացի համանախագահը: Խոսքը վերաբերում է նրան, որ չունեն վերահսկելու հնարավորություն:  Այլ հարց է, որ խնդիրը պետք է դրվի այս հարթության վրա՝ իսկ ինչու չկա: Համանախագահները, եթե վերահսկում են գործընթացը և  շահագրգռված են, որ այստեղ պատերազմ չսկսվի,  ապա պետք է ստեղծեն մեխանիզմներ՝ հասկանալու, թե ով է մեղավոր և ինչ պատժամիջոցներ պիտի լինեն: Մենք ունենք 1995 թվականի ԵԱՀԿ-ի կողմից հաստատված պայմանագիր, որտեղ նշված է, որ դիպուկահարներին պետք է հետ քաշել  շփման գծից, Ադրբեջանը սրան չի գնում, նույն ինքը՝ ամերիկացի համանախագահը հայտարարեց, որ Ադրբեջանը չի գնում այս քայլին, հրաժարվել  է: Սա ես կարևոր հանգամանք եմ համարում, որ ԱՄՆ-ը ներկայացնող  համանախագահը հայտարարում է, թե  Ադրբեջանը դեմ է, որ շփման գծում լարվածությունը թուլացնենք: Սա կարևորագույն եզրակացություն է: Հայկական կողմը բազմիցս է ասել, որ պատրաստ է այն գործողություններին, որը թույլ կտա և վերահսկել, և նվազեցնել լարվածությունը: Իսկ ինչի է Ադրբեջանը դեմ՝ փորձում է վախի մթնոլորտ մտցնել շփման գծում, ազդել Հայաստանի վրա, որ աղմուկ բարձրանա հասարակության շրջանում և մենք ԼՂ հարցում զիջումների գնանք:

Ինչ վերաբերում է ճնշման մեխանիզմներին, առաջին՝ դա  Անվտանգության խորհրդի բանաձևերն են,  երկրորդ՝  ՄԽ խմբի համանախագահների և համանախագահող երկրների հայտարարությունները, երրորդ՝ դա ռազմական ճանապարհն է, սա կոչվում է՝ ստիպել խաղաղության, որը ես քիչ հավանական եմ այսօր համարում: Մեր խնդիրն է այսօր հասնել նրան, ինչը  արվում է, որ հասարակությունը, համապատասխան մարմինները զբաղվեն այս հարցով և հասկանան, որ Ադրբեջանն ինքն է սկսում այդ գործողությունները:

-ՀՀ պաշտպանության նախարարի առաջին տեղակալ Դավիթ Տոնոյանի հայտարարությանը, թե Ադրբեջանի այսօրվա ռազմավարությունը հանգեցնելու է նոր պայմաններով զինադադարի կնքման պարտադրանքի:

-Այս պայմանագիրը չէ պատճառը, ուզում ենք մենք մի տասը հատ պայմանագիր կնքենք, եթե Ադրբեջանի կողմից քաղաքական կամք չկա, նա իրականացնելու իր քայլերը: Դա իրենց ռազմավարությունն է, սրանից չեն հրաժարվի: Այս զինադադարի պայմանագիրն ամեն ինչ ապահովում է: Նոր պայմանագրի անհրաժեշտություն չկա:

– ՀՀ մարդու իրավունքների առաջին պաշտպան, «Ընդդեմ իրավական կամայականության» ՀԿ նախագահ Լարիսա Ալավերդյանն այն կարծիքին է, որ այն պայմանագիրը, որը կնքվել է 1994-ին, զուտ կամ բուն  զինադադարի պայմանագիր չէ. անհրաժեշտություն կա մաքուր զինադադարի մասին պայմանագրի: Մեջբերում եմ հարցազրույցից մեկ հատված.

«Երբ կնքվել է այս զինադադարի պայմանագիրը, մնացել են այնպիսի խնդիրներ, որոնք մասամբ քաղաքական են, որովհետև դա չի եղել զուտ զինադադարի մասին, օրինակ՝ պարունակում է ազատագրված տարածքների վերադարձ, ինչը զինադադարի մասին չէ: Ես կողջունեի եթե այն լիներ զուտ զինադադարի մասին՝ թողնելով քաղաքական հարցերը, անգամ տարածքային, բայց այլ ժամանակների և պայմանագրերի համար: Դա է շփոթը մտցրել, երբ կա և զինադադար, և քաղաքական պահանջ, դրա համար էլ Ադրբեջանն ասում է՝ վերադարձրեք տարածքները, (որոնք իրեն չեն պատկանում), հետո զինադադարը կանենք, քանի դա չես անում, ես ունեմ իրավունք ուժով դա վերցնելու»:

-Տիկին Լարիսա Ալավերդյանը մարդու իրավունքների մասնագետ է:

– Դուք այն կարծիքին եք, որ սա զուտ զինադադարի պայմանագիր է:

-Այո, զինադադարի պայմանագիրը մեր պարագայում տեսեք ինչ առավելություն ունի՝ Ադրբեջանը համաձայնվել է, որ այն ստորագրի Ղարաբաղը, որևէ այլ փաստաթղթում  նման բանի չեք հանդիպի: Ինչ պետք է անի զինադադարի պայմանագիրը՝  պետք է գրված լինի, թե ինչ պայմաններով է դա իրականացվում,  ֆիքսվի շփման գիծը, ուրիշ ձև զինադադարի պայմանագրի կնքման չկա: Այնպես որ այս փաստաթղթում որևէ թերություն չկա:

Մարիամ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ