Ինչպե՞ս կազդեն թվերը. Հայաստանն ավելացրել է իր ռազմական բյուջեն, Ադրբեջանը՝ կրճատել

Ստոկհոլմի խաղաղության միջազգային հետազոտությունների ինստիտուտը (SIPRI) հետաքրքիր տվյալներ է հրապարակել 2016 թվականի ընթացքում աշխարհում կատարված ռազմական ծախսերի մասին: Ի թիվս այլ երկրների՝ նշվում է նաև Հայաստանում և Ադրբեջանում սպառազինությանը հատկացված ծախսերի մասին: Ըստ այդմ, Հայաստանը 2016-ին, նախորդ տարվա համեմատ, ավելի շատ գումար է հատկացրել ռազմական ծախսերի համար, իսկ Ադրբեջանը, ընդհակառակը՝ 36 տոկոսով կրճատել է իր ռազմական բյուջեն:

Եվ այսպես, եթե Հայաստանի ռազմական բյուջեն 2015-ին կազմում էր մոտ 417 միլիոն ԱՄՆ դոլար, ապա 2016-ին ռազմական բյուջեն կազմել է մոտ 431 միլիոն ԱՄՆ դոլար: Նավթ արդյունահանող Ադրբեջանի Հանրապետությունը, SIPRI-ի տվյալներով, 2016-ին ռազմական ծախսերին հատկացրել է մոտ 1․ 379 միլիարդ ԱՄՆ դոլար, ինչը 36 տոկոսով պակաս է 2015-ի ծախսերից:

Քաղաքագետ Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանը «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում մեկնաբանեց հրապարակված տվյալները՝ նկատելով, որ ըստ Ադրբեջանի պաշտոնական տվյալների՝ Ադրբեջանի ռազմական բյուջեն կրճատվել է ոչ թե 36, այլ 39.7 տոկոսով: Իսկ 2014-ի համեմատ՝ Ադրբեջանի ռազմական ծախսերը գրեթե երկու անգամ կրճատվել են: Բայց ստոկհոլմյան ինստիտուտի տվյալները կարող են լիովին չարտացոլել իրական պատկերը, քանի որ Ադրբեջանը զենք-զինամթերքի ձեռքբերումը վաղուց դուրս է բերել ռազմական բյուջեից և հաշվարկը կատարում է ընդհանուր բյուջեում, ինչի շնորհիվ Ադրբեջանը թաքցնում է իր ռազմական ծախսերի մոտ 40 տոկոսը:

«Ադրբեջանի ռազմական ծախսերի կրճատման վրա ազդում է նավթի գների անկումը, և դա դրսևորվում է արդեն սկսված 2014 թվականից: Բայց կա նաև երկրորդ գործոնը, որը քաղաքական է: Խոսքը Ադրբեջանի կողմից իրենց քարոզչական թեզերի փոփոխման մասին է՝ կապված Արցախյան հակամարտության հետ: Եթե նախկինում նրանք պնդում էին, որ իրենց ռազմական բյուջեն հավասար է Հայաստանի ամբողջ բյուջեին և դա ներկայացնում էին որպես գործոն, թե իբր Ադրբեջանը ցանկացած պահի կարող է ռազմական ճանապարհով լուծել խնդիրը, և փորձում էին դա որպես սպառնալիք ներկայացնել բանակցությունների ընթացքում, ապա նախորդ տարվա Ապրիլյան պատերազմը ցույց տվեց, որ իրենց նշած մի շարք քաղաքական գործոններ այլևս չեն աշխատում: Եթե գործոնը այլևս չի աշխատում, ապա նաև հաշվի առնելով իրենց տնտեսության ողբալի վիճակը՝ Ադրբեջանի իշխանություններն անիմաստ են համարում ուժերի գերլարումով ուռճացնել իրենց բյուջեն»:

Ինչ վերաբերում է Հայաստանի ռազմական ծախսերի ավելացմանը վերջին մեկ տարվա ընթացքում, ապա դա միանգամայն հասկանալի է՝ հաշվի առնելով նախորդ տարվա ռազմական գործողությունները և պաշտպանությունն ամրապնդելու, առաջացած մի շարք առաջնահերթ խնդիրները լուծելու անհրաժեշտությունը՝ ներառյալ առաջնագծի պաշտպանական ամրություններն ուժեղացնելու և ՀՀ զինված ուժերը նոր տեխնիկայով համալրելու հարցերը:

«ՀՀ ռազմական բյուջեն ինքնանպատակ թիվ չէ, այլ մի գումար է, որն անհրաժեշտ է նվազագույն խնդիրները լուծելու համար: Կապված Ադրբեջանի ագրեսիվ քաղաքականության հետ՝ այդ թիվը կարող է հետագայում ավելանալ կամ նվազել և պիտի համապատասխանի մեր ԶՈւ-ի առջև դրված խնդիրներին: ՀՀ ռազմական բյուջեում քարոզչական որևէ բան չկա»:

Խոսելով ավելի գլոբալ իմաստով՝ քաղաքագետ Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանն ասում է, որ հայկական ու ադրբեջանական կողմերը այս տարիների ընթացքում այնքան զենք-զինամթերք, ռազմական տեխնիկա են գնել, այնքան են հարստացրել իրենց սպառազինությունը, որ կարելի է ասել՝ ռազմական ծախսերի մասին քննարկումները շատ բան չեն տալիս:

«Քաղաքական գործընթացները հիմա քիչ են կախված զուտ ռազմական բյուջեից: Երկու կողմերն արդեն ավելի քան շատ ունեն հակադարձելու հնարավորություններ և հիմա ռազմական բյուջեն ավելի շատ լուծում է զորքի կազմակերպվածության, մոբիլության և այլ խնդիրներ, բայց ոչ ստրատեգիական նշանակության սպառազինություն ձեռք բերելու խնդիրներ: Բացի այդ, արդեն տեսանք վերևում, որ անհամաձայնություն կա երկու հայտնի թվերի միջև, և վստահ եմ, որ բոլոր դեպքերում Ադրբեջանը լիովին չի ներկայացնում իր ռազմական բյուջեն, և տեղեկությունները շատ մոտավոր են, ուստի չէի շտապի հենվել այդ թվերի վրա և սպասել քաղաքական որոշակի փոփոխությունների: Հասկանալի է, որ այդ քաղաքականությունը թելադրվում է այլ գործոններով, և ֆինանսական կողմը միշտ չէ, որ առաջնային դեր է խաղում»,- ավելացրեց քաղաքագետը:

Հետևեք մեզ նաև Telegram-ում