Քանի դեռ միջադեպերի միջազգային հետաքննությունը չի պարտադրվում…

Երեկ  ՀՀ ՊՆ մամուլի քարտուղար Արծրուն Հովհաննիսյանը նկատեց, թե ադրբեջանական կողմից խոցված հայկական ուղղաթիռի բեկորների ուսումնասիրությունը թույլ կտա հաստատել, որ այն զինված չի եղել: ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի պաշտոնական ներկայացուցչի տեղակալ Ֆարհան Հակն իր հերթին հայտարարեց, որ չեն կարող    կարող հաստատել Լեռնային Ղարաբաղում հայկական ռազմական ուղղաթիռի ոչնչացման մասին տեղեկությունը. «Մեզ  անհրաժեշտ է փաստեր ստանալ և մանրամասներ պարզել, բայց ներկայում ոչ մի հավաստում չկա»,- ասել է նա:

Ավելի ուշ՝ ԵՄ-ը հայտարարություն տարածեց, որում հերթապահ մտահոգությունից բացի կոչ է արվում  հետաքննել միջադեպը: Փոխարենը հետաքննության անցկացման մասին ոչ մի խոսք չկա միջնորդների՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հայտարարության մեջ: Այսինքն՝  հերթական  անգամ սահմանափակվել են միայն հերթապահ մտահոգությամբ և պատեհ առիթը չեն օգտագործել պնդելու և ստիպելու Ադրբեջանին չխոչընդոտել միջադեպերի հետաքննության մեխանիզմի ստեղծմանը և դառնալ այդ գործընթացի մասնակիցը:

 Եվ  այս դեպքում մեղմ ասած՝ ծիծաղելի են երկխոսության և նման միջադեպերի կանխման կոչերը, երբ  չի անցկացվում  ոչ մի միջազգային անկախ հետաքննություն և չի տրվում  համապատասխան գնահատական, որին պիտի, բնականաբար, հաջորդի նախահարձակ կողմին  որոշակի պատասխանատվություն  ենթարկելու  գործողություն:  Հարց, որը  հայկական կողմն ի  դեպս ՀՀ պաշտպանության  նախարարի ամեն պատեհ  առիթի՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ յուրաքանչյուր  հանդիպման ժամանակ  բարձրաձայնում է և կոչ անում սթափ գնահատել իրավիճակը. «Պետք է ակտիվացնել աշխատանքները և համապատասխան միջոցներ ու մասնագետներ ներգրավել միջադեպերի քննության մեխանիզմի ստեղծման համար»:

Ավելին, տարբեր ժամանակներում ադրբեջանական կողմի սադրանքների հետ կապված  հայկական կողմը միջնորդներին է փոխանցել հստակ  և շոշափելի ապացույցներ, բայց  ինչպես տեսնում ենք՝  դրանք միջազգային «քաղաքական վարույթ» չեն ընդունվել:

Բավական է հիշել մի քանի դեպք. 2014-ի հունվարի 19-ի ղարաբաղա-ադրբեջանական սահմանին թշնամու դիվերսիոն խմբերի գործողությունները, որի հետևանքով զոհվեց կրտսեր սերժանտ Արմեն Հովհաննիսյանը: ՀՀ ՊՆ ղեկավարությունը հայտարարեց, որ դեպքի վայրի զննությամբ հայտնաբերված և վերցված` սպառազինության և հանդերձանքի նմուշները, ինչպես նաև միակողմանի հետաքննության ժամանակ հավաքագրած փաստերը փոխանցելու են ՄԽ-ի համանախագահներին և ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցչին և այդպես էլ արվեց: Բայց  դրանից հետո  սահմանին ևս  մի քանի կորուստ ունեցանք, ավելին՝  գործ ունեցանք  օգոստոսյան  մինի-պատերազմի հետ՝  ադրբեջանական  կողմի  նախաձեռնությամբ:

Այն, որ Ադրբեջանի ականջները ՄԽ-ի համանախագահները կամ Կասպրշիկը կքաշեին, որևէ հույս չունեի՝ աչքիս տակ ունենալով լուրջ հիմքեր. 2012 թ.-ի ապրիլի 25-ին հակառակորդը գնդակոծեց Տավուշի մարզի Դովեղ բնակավայրը, իսկ մեկ օր անց` ապրիլի 26-ին, Ադրբեջանը գնացել էր սադրիչ այլ գործողության. հարձակում էր իրականացվել Այգեպար-Մովսես բնակավայրերի միջև ընկած ճանապարհահատվածով երթևեկող «Վազ-2107» մեքենայի վրա: Մեքենայում եղել էր 4 պայմանագրային զինծառայող, որից 3-ը մահացել էին, մեկին հաջողվել է փախչել, սակայն շոկային իրավիճակի արդյունքում՝ կորցրել էր խոսելու կարողությունը։ Միջադեպերից մի քանի օր անց, երբ դեռ թարմ էին արյան հետքերը, ԵԱՀԿ ներկայացուցիչներն եղան դեպքի վայրում, այնուհետ` Բերդի ռազմական ոստիկանությունում: Նրանց մանրազննին ներկայացվեց, թե ինչպես է կատարվել հակառակորդի կողմից սադրիչ գործողությունը։

Նշվեց, որ բացի ինքնաձիգներից հակառակորդն ունեցել է նաև նռնակներ, որոնք գործի է դրել։ Ավելին` հենց իրենք անձամբ մանրակրկիտ զննեցին հարձակման ենթարկված մեքենան, տեսագրեցին և նկարահանեցին այն, այնուհետ այցելեցին Դովեղ բնակավայր ու լուսանկարահանման և տեսագրման միջոցով արձանագրեցին նաև ապրիլի 25-ին ադրբեջանական կողմից գյուղի գնդակոծման հետքերը, բայց լղոզված հայտարարություններից այն կողմ չանցան: ԵԱՀԿ դիտարկումներից մեկի ժամանակ հայկական կողմից մասնակցող ԵԱՀԿ գործող նախագահի ներկայացուցիչ Կասպրշիկին հարցրեցի` ինչո՞ւ Ադրբեջանին որևէ կերպ չեք սաստում, վերջինն ի պատասխան նշեց, թե ադրբեջանական կողմը վստահեցնում է` հայերն են խախտում հրադադարի ռեժիմը, հայկական կողմն էլ` ադրբեջանցիները, ուստի իրենք մեկ ուղղությամբ հստակ պնդումներ չեն կարող անել, եթե տեղադրված լիներ համապատասխան ֆիքսող սարք, ապա ամեն ինչ պարզ կլիներ: Իսկ վերջոնշյալում ոչ  մի ֆիքսող սարքի կարիք չկար. դեպքը տեղի էր ունեցել ՀՀ-ի տարածքում և ոչ մարտական հենակետում: Այնպես որ երեկվա դեպքի հետ կապված էլ  ոչ  մի լավատեսության  հիմք չկա՝  անկախ  նրա  աննախադեպությունից և  այսպիսիք կրկնվելու  են քանի դեռ Ադրբեջանին ոչինչ չի պարտադրվում՝  միջազգային հետաքննության երկկողմանի անցկացում,  մեկ-երկու օրյա դիտարկումներ՝ այդ թվում նախապես չտեղեկացված, քանի դեռ ադրբեջանական կողմից հրադադարի խախտումներին միջազգային կառույցները նայում են  հինգ րոպեանոց դիտարկման  հեռադիտակից և կուլ տալիս իրենց  ներկայությամբ և իրենց հետևից հնչող կրակոցները,   քանի դեռ գործնականում  բախվում ենք երկակի ստանդարտներին, երբ  մարդու իրավունքները  դե  ֆակտո բաժանում  են  ճանաչվածի և չճանաչվածի:

ՄԱՐԻԱՄ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ