Ադամանդագործությունը Հայաստանում մինչև տարվա վերջ կկրկնապատկի 2015 թվականի ցուցանիշը

Ադամանդագործությունը Հայաստանում մինչև տարվա վերջ կկրկնապատկի 2015 թվականի ցուցանիշը

Հայաստանում 2016 թվականի հունվար-հունիսին ադամանդագործության ծավալն արդեն իսկ գերազանցում է նախորդ տարվա ամբողջ ծավալի ցուցանիշը: «Արմենպրես»-ի հետ զրույցում ՀՀ տնտեսական զարգացման և ներդրումների նախարարի խորհրդական Գագիկ Մկրտչյանը ներկայացրեց Հայաստանում ադամանդագործությամբ զբաղվելու նախադրյալները և զարգացման հնարավորությունները:

– Պարոն Մկրտչյան, 2014 թվականին ադամանդագործությունը զգալի անկում ապրեց, իսկ այժմ այն նոր թափ է առնում՝ գրանցելով հաջողություններ: Վերջինն ի՞նչի հետ է կապված, և ի՞նչ ռազմավարություն է մշակվել դրան հասնելու համար:

-2014 թվականի անկումը պայմանավորված էր 2008 թվականի տնտեսական ճգնաժամի հետ: 2014 թվականն անցումային տարի էր: Մենք դեռ ԵԱՏՄ-ին չէինք անդամակցում, սակայն դրան նախորդել էր Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև մի պայմանագրի կնքում, ըստ որի նավթը, գազը և ալմաստները 6,5 տոկոս տուրքից ազատվում էին: Նոր իրողություն էր առաջացել: Քանի որ նոր ձևով էին մարդիկ ներմուծում, դեռևս մեխանիզմները չէին հարմարեցվել: ԵԱՏՄ-ի բոլոր օրենքները դեռևս չէին գործում: Ռուսական կողմը շատ զգուշանում էր մատակարարումներից, իսկ հայկական կողմը չէր իմանում ինչպես հարմարվել այդ նոր իրա վիճակին:

Մեր խնդիրն է ամեն տարի թույլ բազայի պայմաններում կրկնապատկել ադամանդագործությունը, քանի որ լավ նախադրյալներ ունենք: Տարվա վերջում կունենանք ոսկերչության և ադամանդագործության 100 տոկոս աճ:

Մենք մեկ անգամ ունեցել ենք այդպիսի փորձ ոչ վաղ անցյալում, և դա հավատ է ներշնչում, որպեսզի կրկնենք ցուցանիշը: 1998 թվականին ունեցել էինք 23 մլն ԱՄՆ դոլարի ադամանդագործության ծավալ, իսկ 2003 թվականին` 350 մլն ԱՄՆ դոլարի:

Այս ոլորտում շատ կարևոր են մասնագիտական ներուժի հմտությունները: Մեր ազգը սիրում է այս գործով զբաղվել, և այդ պատճառով է մեզ մոտ այդքան արագ ստացվում աճը: Աշխարհում կան ադամանդի բնական պաշարներ ունեցող շատ երկրներ, որոնք ամեն տարի կառավարության որոշումներ և օրենքներ են ընդունում, սակայն այդպես էլ չեն կարողանում ադամանդագործությունը զարգացնել` մասնագետների պակասի հետևանքով: Այդ պատճառով ստիպված հումքը վաճառում են: Մենք նաև պետք է հաշվի առնենք, որ այն մեզ պետք է, քանի որ այս ճյուղում միշտ բարձր է եղել աշխատավարձը: Մենք ամեն կերպ պետք է զարգացնենք այս ոլորտը, քանի որ այն, կարծես, հատուկ մեզ համար լինի:

-Ասացեք խնդրեմ, ինչպիսի՞ քայլեր պետք է արվեն և ի՞նչ ռազմավարություն պետք է գործի ոլորտը զարգացնելու համար:

-Մշակելու ենք միջոցառումների հստակ պլան: Նախ՝ պետք է հասկանանք, թե որոնք են մեր օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ խոչընդոտները, որոնք խանգարում են ոլորտի զարգացմանը: Օբյեկտիվ խոչընդոտների մեղմացման մեթոդներ պետք է մշակենք, իսկ սուբյեկտիվն ընդհանրապես արմատախիլ անենք: Հիմնական քայլերից մեկը ոլորտին համակարգված մոտեցում ցույց տալն է: Շատ կարևոր է նաև, որպեսզի պետական և մասնավոր հատվածների համագործակցություն տեղի ունենա: Խոչընդոտներից ամենաէականը մասնագետ կադրերի պակասն է: Վերջին տարիներին արտադրության ծավալների նվազման պատճառով կրճատվել են նաև մասնագետները: Բացի այդ նրանց վերարտադրություն տեղի չի ունեցել: Նրանց մի մասը, ցավոք, մեկնել են օտար երկրներ աշխատանքի:

Վերջին տարիներին քիչ են եղել ներդրումները, ինչպես նաև մի փոքր տեխնոլոգիապես հետ ենք մնում: Այդ խնդիրների լուծման համար հարկավոր է ուսումնական կենտրոններ բացել, ներդրումների ավելացման աշխատանքներ կատարել:

Այժմ մի ծրագիր ենք մշակում և դրանով նախատեսում ենք 2003 թվականին գրանցված ամենաբարձր ցուցանիշը` 350 մլն ԱՄՆ դոլարը, կրկնել 2020 թվականին:

-Ո՞ր երկրներն են հետաքրքրված Հայաստանում մշակված ադամանդներով: Ո՞ր երկրներ ենք արտահանում պատրաստի արտադրանքը և որտեղից ներկրում ադամանդի հումքը:

-Հայաստանում ադամանդագործությամբ կարող են հետաքրքրված լինել բոլոր երկրները, որոնք զարգացնում են այս ոլորտը: Այս պահին հետաքրքրված են կազմակերպություններ Չինաստանից, Հնդկաստանից, Իսրայելից և այլն: Ի՞նչու, որովհետև Հայաստանի վարպետները հարգանք են վայելում տարբեր երկրներում:

Արտահանվում են հիմնականում վաճառքի խոշորագույն կենտրոններ՝ Բելգիա, Իսրայել, Դուբայ և ԱՄՆ:

Հումքի ներկրումն իրականացնում ենք հիմնականում Ռուսաստանից: Որոշակի քանակություններ ներկրվում են Կանադայից, Դուբայից, Բելգիայից, Իսրայելից:

-Խնդրում ենք տրամադրել ադամանդագործության վերաբերյալ 2016 թվականի վիճակագրական տվյալներ:

-2013 թվականին ադամանդագործության ծավալները կազմել են 14,54 մլրդ դրամ, 2014-ին` 6,1 մլրդ, 2015-ին՝ 14,5 մլրդ, իսկ 2016 թվականի հունվար-հունիսին` 14,56 մլրդ դրամ: Ադամանդագործությունը սրընթաց է առաջընթաց է գրանցում: Առաջին վեց ամսվա արտադրանքի ծավալները գերազանցում են նախորդ տարվա ամբողջ ծավալների ցուցանիշին: Տարվա վերջում կրկնակի աճից մի փոքր ավելին կլինի: Անցած տարի ևս ունեցել ենք աճ, սակայն այդ աճը միայն 2013 թվականի համեմատ է զգալի եղել: Ցանկանում ենք մեծածախ վաճառքի հարթակ դառնալ, բայց սա դեռ բարձրագույն մաթեմատիկա է:

-Իսկ ադամանդագործության ոլորտում Հայաստանի համար ինչո՞վ էր նպաստավոր ԵԱՏՄ-ին անդամակցելը: Արդյոք նոր հնարավորություններ բացվեցի՞ն Հայաստանի առջև: Ի՞նչ խնդիրներով են գործարարները դիմել Ձեզ ԵԱՏՄ-ին անդամակցելուց հետո:

-ԵԱՏՄ-ին անդամակցությունն ադամանդագործության համար բավականին շահեկան է: ԵԱՏՄ-ին անդամակցության շնորհիվ մենք այժմ ավելի հեշտ ենք հումք ձեռք բերում մատակարարներից, քան մինչ այդ: Ռուսաստանի և Ղազախստանի նման հզոր շուկաներում կարելի է իրացնել ապրանքը: Չի խանգարում նույնիսկ այն երևույթը, որ Ռուսաստանում այժմ ճգնաժամ է, քանի որ այն ոսկերչական արտադրանք սպառող հզոր երկիր է:

Ոլորտում շատ խրթին և բարդ օրենքներ են գործում: Կա էական տարբերություն Հայաստանի և ԵԱՏՄ խոշոր երկրի`Ռուսաստանի միջև, վերջինն ունի ահռելի մեծ քանակով ալմաստի հումքի և ոսկիների վաճառքի վերահսկման խնդիր:

Գործարարները մեզ են մոտենում խնդիրներով, մենք փորձում ենք լուծում տալ, և հաջողվում է: Վերջերս մի փոփոխություն է կատարվել օրենքում, որով գործարարն ազատվում է ծանր երթուղով փաստաթղթային հարցեր լուծելուց: Միշտ կարելի է գտնել պարզեցումների հնարավորություններ՝ առանց վերահսկողության լծակները կորցնելու:

-Քա՞նի ընկերություն են զբաղվում Հայաստան ադամանդի հումք ներկրելով: Արդյոք խոչընդոտներ չկա՞ն նրանց պահանջները բավարարելու առումով:

-Մեր վիճակագրական տվյալներով ինը-տասն ընկերություններ հումք են ներկրում: Որոշ ընկերություններ ընդհատումներով են աշխատում: Հիմնականում ինն ընկերություններ են: Ասեմ, որ խոչընդոտներ՝ որպես այդպիսիք չկան, եթե ինչ-որ մեկը կա, ուրախ կլինեմ, որ հայտնեն ինձ նրա մասին: Մաքսային խնդիրներ վաղուց արդեն չկան: Մեկ պատուհանի սկզբունքի կիրառման դեպքում հնարավոր է էլ ավելի կրճատել բեռի ստացման ժամկետները և հեշտացնել գործարարների աշխատանքը:

-Տնտեսության գերակա ուղղություններից մեկը դառնալուց հետո ավելացե՞լ է, արդյոք, ադամանդագործությամբ զբաղվող ընկերությունների թիվը:

-Առանց ընկերությունների ավելանալու աճ չի կարող լինել: Քանի որ եղած ընկերությունները, որքան էլ ավելացնեին իրենց ծավալները, միևնույն է, կրկնապատիկ աճ չէին ապահովի: Ուրիշներն են միացել: Իմ թվարկած ինն-տասի փոխարեն մի քանի տարի առաջ հինգ-վեցն էին: Հիմա շարք են մտնում նորերը: Կարծում եմ, հաջորդ տարի կունենանք ոչ թե տասը, այլ 15-16 ընկերություն:

Հարցազրույցը` Վահե Հակոբյանի

Հետևեք մեզ նաև Telegram-ում