Զարիֆն՝ Իրանի հաջորդ նախագա՞հ. Regnum-ի անդրադարձը

ԵՐԵՎԱՆ, ՀՈՒՆՎԱՐԻ 25,  Tert.am: Ռուսական Regnum հրատարակությունը հրապարակել է անվանի վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովի հոդվածը, որում քաղաքագետը, վերլուծելով Իրանում առկա իրավիճակը, եկել է եզրակացության, որ երկրի ներկայիս արտգործնախարար Մոհամադ Ջավադ Զարիֆը կարող է լինել երկրի հաջորդ նախագահը:

Հոդվածում մասնավորապես ասվում է, որ Իրանի արտաքին գործերի նախարար Մոհամադ Ջավադ Զարիֆը կրկին ուշադրության կենտրոնում է: Իրանական «Էթեմադ» հրատարակությունը հրապարակել է նրա ինտրիգային հայտարարությունը: Նախ, նշենք դրա առաջին մասը: Զարիֆն ասել է, որ «Թեհրանը կարող է համագործակցել ԱՄՆ-ի հետ Պարսից ծոցում անվտանգության և նավթի վաճառքի հարցերում»:

Այստեղ ինտրիգը կայանում է նրանում, որ այս հայտարարությունը չի ընկալվում որպես ԱՄՆ-ի հետ հնարավոր երկխոսության Թեհրանի նոր նախաձեռնության դրսևորում: Սա նախարարի արձագանքն է բանակցությունները վերսկսելու Արևմուտքի առաջարկին: Հիմքեր կան ենթադրելու, որ նույնիսկ ԱՄՆ նախագահի պաշտոնում իր պաշտոնական երդմնակալությունից առաջ Ջո Բայդենը ազդանշաններ է ուղարկել Թեհրանին այն բանից հետո, երբ Դոնալդ Թրամփը Իրանի դեմ նոր պատժամիջոցներ էր սահմանել վարչակազմի փոփոխությունից 5 օր առաջ, ինչը ենթադրաբար բարդացնում էր նոր վարչակազմի կարողությունը՝ անցնել Թեհրանի հետ երկխոսության: Կա նաև մեկ այլ վարկած:

Մինչև Վաշինգտոնի՝ Իրանի նկատմամբ հանրային դիրքորոշման ուրվագծումը, Գործողությունների համատեղ համապարփակ ծրագրի վերսկսման ոլորտում իրանա-ամերիկյան երկխոսության մեջ որպես միջնորդ է հանդես գալիս Եվրամիության անվտանգության քաղաքականության Ժնևյան կենտրոնի Չտարածման և դիվանագիտական առևտրի բաժնի ղեկավար Մարկ Ֆինոն: Հնարավոր է, որ նա Թեհրանին է փոխանցել համապատասխան առաջարկները: Միևնույն ժամանակ ենթադրվում է հետագա գործողությունների մի քանի սցենար:

Նախ, Բայդենը, Միացյալ Նահանգները ԱՀԿ և Փարիզի կլիմայի համաձայնագրին վերադարձնելու գործողությունների պես, կարող է հրամանագիր ստորագրել միջուկային գործարքին վերադառնալու մասին: Դրանից հետո հնարավորություններ կստեղծվեն ինչպես Իրանի դեմ պատժամիջոցները վերացնելու, այնպես էլ նրա հետ 5 + 1 ձևաչափով երկխոսության մեջ մտնելու համար, ինչը հնարավորություն կտա առավել բարենպաստ պայմաններում լուծել սուր տարածաշրջանային խնդիրները, այդ թվում ՝ Պարսից ծոցում անվտանգության խնդիրները: Երկրորդ սցենարը. Միջուկային գործարքին վերադառնալը պայմանավորված կլինի նոր պայմաններով, որոնք կներառեն Թեհրանի հրթիռային ծրագիրը և նրա տարածաշրջանային քաղաքականությունը: Բայց նման սցենարի իրագործումը ժամանակ և շատ լուրջ դիվանագիտական ջանքեր է պահանջում, մինչդեռ Արևմուտքը պետք է շտապի: Ինչո՞ւ: Հարցն այն է, որ հունիսին Իրանում պետք է անցկացվեն նախագահական ընտրություններ, և եթե մինչ այս Վաշինգտոնը և Թեհրանը չկարողանան համաձայնության գալ, ապա նախագահի պաշտոնը կարող է անցնել այսպես կոչված պահպանողական ուժերին, որոնք դեմ են Արևմուտքի հետ հարաբերությունների բարելավմանը:

Այսպիսով, մենք անցնում ենք Զարիֆի հայտարարության երկրորդ մասին, որում նա պարզաբանում է, որ «ինքը միայն իր անձնական կարծիքն է հայտնում», ինչը վկայում է Իրանի իշխանության բարձրագույն օղակներում քաղաքական պայքարի սրման մասին: Զարիֆը, կարծես, Բայդենին ակնարկել է հենց այն մակարդակը, որով պետք է առաջնորդվի նրա վարչակազմը, եթե գործարքին վերադառնալու մտադրություններ կան: Ի դեպ, հիշենք, որ այս Իրանի հետ միջուկային գործարքը նախապատրաստվել և իրականացվել էր այն ժամանակահատվածում, երբ Բայդենն ԱՄՆ փոխնախագահ էր, և այժմ նրա նախագահ լինելու օրոք կարող են ուրվագծվել Իրանի հետ հարաբերությունների կարգավորման որոշ նոր հնարավորություններ: Այս իմաստով, միջուկային համաձայնագիրը կարևոր խարիսխ է Միացյալ Նահանգների քաղաքականությունը ձևավորելու համար ամբողջ Մերձավոր Արևելքում: Եթե վերադառնանք Զարիֆին, ապա նրա շուրջ ինտրիգ է կառուցվում, առաջին հերթին՝ Արևմուտքում: Օրինակ, Le Figaro ֆրանսիական հրատարակությունը ենթադրում է, որ Իրանի նախագահական ընտրություններում «չափավոր պահպանողական Հասան Ռոհանիին հակադրվելու է նոր լիբերալ-չափավոր առաջնորդ Զարիֆը» և կոչ է անում Սպիտակ տանը պատշաճ վերաբերմունք ցուցաբերել այս ամենին և չհետաձգել երկխոսությունը Իրանի հետ:

Մոսկվան նույնպես ինչ-որ բանի է պատրաստվում այս ուղղությամբ՝ ձգտելով ճնշման նոր լծակներ ստանալ Վաշինգտոնի վրա՝ ավելացնելով դիվանագիտական աջակցությունն Իրանին: Բայց իրադարձությունների հետագա ընթացքը մեծապես կախված կլինի այն բանից, թե ինչպես Թեհրանը կխաղա ամերիկյան խաղաքարտով և ինչքանով է պատրաստ մերձենալ Ռուսաստանի հետ: Ըստ Բայդենի, իրադարձությունները ցույց են տվել, որ Իրանի շուրջ հանրապետականների կուրսը ձախողվել է: Տեսնենք, թե ինչ կստացվի նրա մոտ: