Գրիգոր Նարեկացի «Մատյան Ողբերգության» – մաս 7
Նմանատիպ
ՄԱՏՅԱՆ ՈՂԲԵՐԳՈՒԹՅԱՆ – ԲԱՆ ԻԷ
Ա
Քանզի ողբաձայն բանաստեղծության
հետ վերընծայեցի և՛ չափական
խոսք,
Հյուսեցի կական ու կողկողագին հառաչհեծություն,
Դառնաթախիծ լաց, արտասվագին երգ,-
Այժմ վերստին պիտի սկսեմ
պաղատանքներն իմ
Խոստովանորեն և զղջողաբար,
բարբառելով բաց
Ու մերկանալով ծածուկն ու գաղտնին:
Որպեսզի սկիզբն ամեն մի տողի,ինչպես
և վերջը միևնույն բառի կրկնությամբ,
Այս թախանձալից և նմանաձայն աղոթքը այստեղ ես պիտի դնեմ, Որ խոնարհություն է հոգեկեցույց:
Բ
Մեղա՜ ես Մեծիդ բարերարությանն,
անարգս` մեղա՜.
Մեղա՜ ծագումիդ ճառագայթների,
խավարս մեղա՜.
Մեղա՜ շնորհիդ երախտիքներին, արդարև մեղա՜.
Մեղա՜ երկնային գթառատ լույսիդ,
հայտնապես մեղա՜.
Մեղա՜ ոչնչից կյանք ստեղծողիդ,
ստուգիվ մեղա՜.
Մեղա՜ գերագույն գոգիդ գրգրալիր,
անսահման մեղա՜.
Մեղա՜ աննվազ լույսիդ վայելմանն,
նենգողս մեղա՜.
Մեղա՜ ճաշակմանն անճառ քո կենաց,
բյուր անգամ մեղա՜.
Մեղա՜ միշտ անհաս քո պարգևներին,
հանապազ մեղա՜.
Մեղա՜ քո գովյալ մարմնին Աստուծո,
մահու չափ մեղա՜. Մեղա՜ Արարչիդ պաշտելի արյանն, իսկապես մեղա՜:
Գ
Ահա՛, արդարև, հատվածն այս խոսքի`
«Մեղան» օրհնյալ է և հուսադրական,
սրտերի համար:
Ավանդ է նա պատվական, անմոռաց
պատկեր, հայրենական տուրք,
Նախահարց օրենք, պաշար
ընդհանրական,
Անհերքելի խոսք, զորավոր պատասխան,
Կենդանության կամուրջ` ախորժելի`
վերնայնին, սիրելի` սրբոց,
Անխզելի կապ, հրաշալի բարբառ,
անժխտելի փաստ,
Բաղձալի աղերս, փափագելի սեղան,
անճարներին ճար,
Կարծրության վանիչ, կարգ
աստվածապաշտների,
Հեթանոսաց գիրք, վաղնջական օրենք,
Քրիստոնյաներին հարազատ և հաղթող`
արարչությանն,
Անջրպետ հզոր, ահավոր խտրոց,
Բարձրագույն արվեստ, խորություն
անչափ, հիահրաշ տեսիլ, Կնքված խորհուրդ, որին չի կարող
թափանցել ոչ ոք,
Արագաթռիչ միտքը մինչև իսկ
անընդունակ է ըմբռնելու այն:
Ձայն բարեպատեհ և հրաշալի, որը
չլսվեց,
Երբ դասը մերժված ընդունում էր իր
վճիռը վերջին.
Գուցե և այնժամ ետ առնվեր իսկույն
մահապարտության վճիռը արդար,
Որով դատաստանն այլևս անելիք
չունենալով`
Հավիտենական սահմանը պիտի լուծվեր, վերանար:
Մեծագույն փառքի զարդն է այն, որով
նույնիսկ աստվածությունն ինքը
կպսակվի պայծառորեն:
Դ
Քանզի ո՞վ էր, որ վազելով` բռնեց
եղջյուրներից այս սուրբ սեղանի
Եվ ազատվելով իսկույն պատժից`
չմաքրվեց
Հին օրենքի համաձայն Սեղանի եղջյուրներին փարվողը չէր
ազատվում մահապատժից, մինչդեռ նոր օրենքի սեղանի
այս եղջյուրներին, այսինքն մեղայի զղջման ապավինողը Իսկ եթե Աքար Քարմյանն ու Սավուղ
Կիսյանը և Սիմոնյան Հուդան
«Մեղանե այս ասելով հանդերձ
չարդարացան,
Վկայում եմ և ես իրավամբ,
խոստովանելով, թե արդարացի էր
ճշմարտապես:
Զի նրանք, որ ակամա և բռնադատյալ են այդ խոսքն արտասանում,
Չունեն կատարյալ սեր, հետևապես` և
փրկություն:
Ե
Իսկ ես կամովին եմ համբուրում,
կրկնելով դարձյալ խոսքն այդ
երջանիկ, որ մկրտությունս է
հարազատ: կփրկվի
Աքար Զարմյան (Քարմյան), որը գողություն արավ
Երիքովի ավարից (Հեսու Է, 20): Սավուղը Իսրայելի
թագավորն էր, իսկ Հուդան` մատնիչը: Այս երեքն էլ
հանցավոր էին. առաջինը` գողության, երկրորդը`
կամապաշտ անհնազանդության և երրորդը`
տիրամարտության համար: Երեքն էլ թեև զղջացին, բայց
նրանց զղջումն ընդունելի չեղավ:
Մեղա՜, որ մոռացա երախտիքներդ,
վերստին մեղա՜.
Մեղա՜, որ եղա ես հանձնապաստան,
հիմարս մեղա՜.
Մեղա՜, որ կյանքիդ դրժողը եղա, իսկ և իսկ մեղա՜.
Մեղա՜, որ խոսքերդ արհամարհեցի,
չարաչար մեղա՜:
Մեղա՜, սատակման օրվան վազելուս,
վատթարս մեղա՜.
Մեղա՜ պարտականս անկենդան մահվան, ծաղրելիս մեղա՜.
Մեղա՜ անպատկառս` բարձրությանդ
հանդեպ, տաղտկալիս մեղա՜:
Զ
Դարձյալ ու վերջին անգամ աշխարանք իմ հոգու համար:
Ես ինքս եղա ինձ դեպի կորուստ-
կործանում տանող,
Զի անդարձ կերպով հեռացա և որդիս`
թշնամի համարվեցի,
Ընկա երկնքի բարձրությունից և վարքի փշեր դիզեցի:
Եվս առավել է սաստկանում ողբերիս
աղաղակն ահա,-
Զի ես ինքս անձամբ անարգեցի
Ու դարձըրի ինձ կորուսիչ բագին:
Ունեմ ես նաև մի այլ
դժնդակ կսկիծ իմ սրտում.-
Ուրիշները ինձ համարում են այն,
ինչ որ չեմ երբեք:
Արտաքնահարդար բաժակս նմաքուր,
Ծեփված որմս գարշելի,
Սին պարծանքներով պաճուճյալս, լույսս` մռայլի փոխված,
Գերանակիր աչք թշվառ,
փառքի շիջած ջահ.
Հանցապարտ իրոք և վնասակար ամեն ինչի մեջ ըստ ամենայնի,
Հանդեպ տերունյան տնօրինությանց և աստվածային հայտնությունների,
Եվ արարչագիր երևումների և
խոնարհությանց հանդեպ սոսկալի,
Եվ նրա հանդեպ,
որին ես իմ իսկ աչքերով տեսա,
Եվ որի համար ես ավելի եմ
պատասխանատու, քան թե համորեն
Ավետարանի:
Եվ այդ է, որ ինձ պատճառում է զարմանք և հիացում,
Հոգսեր մաշողական և տարակույսներ
անկարելի,
Հաշիվներ` մտքում անզետեղելի,
Ելքեր անկատար, էջքեր անհաստատ,
հուսալքումներ,
Հանդիմանություններ տեղին ու
ծաղրուծանակ,
Նզովքներ իրավացի և անեծքներ
արժանահատույց:
Սրանք են ահա կշտամբությունները
մեղավորիս
Եվ ինքնահարված տանջանքները իմ:
Է
Միայն դո՛ւ կարող ես հանցանքներս ներել
Եվ բուժել մահացու խայթվածներն ամեն,
Տե՜ր ողորմության, Աստվա՛ծ բոլորի,
Քրիստոս թագավոր բարձրյալ Հոր Որդի,
Ստեղծիչ, գթած, բարերար, օրհնյալ
առատաձեռն, հարուստ,
Ահավոր, հզոր, ողորմած տեսուչ, ձեռնկալ հաստիչ,
Ապրեցնող, դարմանող, փրկող, Երկայնամիտ, անոխակալ, ապավեն,
Բժիշկ գովյալ երկնավոր, անճառ լույս ու կյանք,
Հարություն, նորոգություն և քաջություն,
Ը
Եթե համաձայն քո սովորության`
մարդասիրությամբ նայես ինձ վրա,
Ես էլ նայելով քեզ` դառնապես կողբամ.
Եթե լսես ինձ` կհառաչեմ.
Եթե ականջ դնես` կպաղատեմ.
Եթե ներես ինձ` կաղաչեմ.
Եթե դառնաս դեպի ինձ` կգոչեմ.
Իսկ եթե անտես առնես` կկործանվեմ.
Եթե ոտնահարես` կուլամ.
Եթե հոգեպահիկ չընծայես` կմեռնեմ.
Ապա եթե ահարկու դեմք ցույց տաս`
կսատակեմ.
Իսկ եթե սաստես` կդողամ.
Եթե խեթ աչքով նայես` կսոսկամ.
Եթե բարկանաս սաստիկ`կսարսափեմ.
Եթե հալածես` կհեծեմ.
Իսկ եթե ընդվայր զարկես ինձ`
կոչնչանամ.
Եթե վհատ ողբերս չդադարեցնես`
կտագնապեմ. Եթե խստանաս` կփախչեմ.
Ապա եթե սպառնաս` կընկճվեմ.
Իսկ եթե քննես` կքարկոծվեմ.
Եթե ուժգնակի ակնարկես` կսուզվեմ.
Եթե չխնայես` կմերժվեմ.
Եթե կանչես` կկասկածեմ.
Իսկ եթե աչքդ հառես վրաս` կամաչեմ.
Եթե ձայն տաս` կերկնչեմ:
Զի անարգել եմ ես պարգևները բարի,
Երանությունը թողել, շնորհը լքել և
ուխտը դրժել,
Կենաց ավանդը մոռացել,
Համարձակությունն ու ստահությունը կորցրել,
Արարածների ստեղծողիդ բարկացրել,
Անճառելի շնորհն եմ ընդոտնել
Եվ պատվական պատկերն այլայլել:
Թ
Իսկ եթե խեղդող հեծությանս այս իմ ու ցավերիս մեջ
Մարդասիրություն հասցնես դու ինձ, Տե՜ր Հիսուս Քրիստոս,
Վրաս ի կատար ածելով խոսքն այն,
Թե` «Բժշկությունը դադարեցնում է
մեծամեծ մեղքերն»,- Ապա ես այնժամ քո առատագույն մարդասիրությամբ պատվաստվելով քո մեջ
Եվ նկարելով լուսեղեն պատկերդ խորքը իմ հոգու,
Նորից գտնված` կգոտեպնդվեմ քավված լիովին
Ու փրկվելով` կրկին կստեղծվեմ
հավիտենական անարատ կյանքով.
Եվ քեզ Հորդ հետ և Սուրբ
Հոգուդ փա՜ռք հավիտյան. ամեն:
