Կաթողիկոսի ընտրության ընթացակարգը 1995 և 1999 թվականններին

Հայ Եկեղեցին դարեր շարունակ գործել է ժողովական կառավարման մոդելով: Թեև վերջնական որոշումները կյանքի են կոչվել հայրապետական տնօրինություններով, սակայն դրանք, ի հարկի, կախված իրենց կարևորությունից, քննարկվել են նաև ժողովական կառույցներում: Հայաստանի անկախացումից հետո մեր Եկեղեցին հնարավորություն ունեցավ ազատ գործելու և վերականգնելու իր կառավարման այն ավանդական կարգն ու ձևը, որը դարեր շարունակ ընդունված և հատուկ է եղել Հայ Եկեղեցուն:

Այսօր Հայ Առաքելական Ս. Եկեղեցու ժողովական բարձրագույն մարմինն Ազգային-եկեղեցական ժողովն է, որը և ընտրում է Հայոց Կաթողիկոսին:

Կաթողիկոսական ընտրություններն անցկացվում են երեք փուլով: Առաջին փուլից հետո մնում են առավելագույն ձայներ ստացած առաջին երեք թեկնածուները, երկրորդ փուլից հետո՝ երեքից երկուսը, իսկ երրորդ քվեարկությամբ որոշվում է Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի անունը:

1995 թ. ապրիլի 3-5-ը գումարվել է հերթական Ազգային-եկեղեցական ժողովը, որը ՀՀ անկախացումից հետո առաջինն էր: 1995 թ. Ժողովին գրանցվել են 398 պատգամավոր: Ժողովի օրակարգում ընդգրկված է եղել կաթողիկոսական ընտրության հարցը: Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի Գահի թեկնածուները եղել են ութ եկեղեցական: Ըստ Կաթողիկոսական ընտրության հաստատված կանոնի՝ երկրորդ քվեարկության համար ընտրվել են առավելագույն քվե ստացած առաջին երեք թեկանծուները. Առաջին քվեարկությունից հետո, ըստ կարգի, հաջորդ փուլ անցել են առավելագույն ձայները բաշխվել են հետևյալ կերպ.

1. Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ Կաթողիկոս Մեծի Տանն Կիլիկիո-111 ձայն,

2. Տ. Զավեն արք. Չինչինյան-9 ձայն,

3. Տ. Արիս եպս. Շիրվանյան-3 ձայն,

4. Տ. Կյուրեղ եպս. Գաբիկյան-2 ձայն,

5. Տ. Գրիգորիս արք. Բունիաթյան-37 ձայն,

6. Տ. Գարեգին արք. Ներսիսյան-123 ձայն,

7. Տ. Տիրան արք. Կյուրեղյան-42 ձայն,

8. Տ. Պարգև եպս. Մարտիրոսյան-61 ձայն:

Երկրորդ քվեարկության ժամանակ ձայները բաշխվել են հետևյալ կերպ.

1. Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ Կաթողիկոս Մեծի Տանն Կիլիկիո-186 ձայն

2. Տ. Գարեգին արք. Ներսիսյան-145 ձայն

3. Տ. Պարգև եպս. Մարտիրոսյան-61 ձայն:

Համաձայն կանոնակարգի՝ հետագա ընտրությունը պետք է ընթանար Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Մեծի Տանն Կիլիկիո Գարեգին Բ Կաթողիկոսի և Արարատյան Հայրապետական թեմի Առաջնորդական Փոխանորդ Տ. Գարեգին արք. Ներսիսյանի միջև: Սակայն Գարեգին Սրբազանը, ցու­ցաբերելով որդիական ակնածանք Տ. Տ. Գարեգին Կաթողիկոսի անձի հանդեպ, դիմելով սրբագումար ժողովին՝ ասաց. «ԻՆՁ ԹՎՈՒՄ Է, ԱՅՍՕՐ ՊԵՏՔ Է ԱՎԱՐՏԵՆՔ ԱՅՍ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ: ԻՄ ԿՈՂՄԻՑ ԵՍ ՈՒԶՈՒՄ ԵՄ ՇՆՈՐՀԱՎՈՐԵԼ ՎԵՀԱՓԱՌ ՀՈՐԸ, ՈՐՊԵՍ ՆՈՐԸՆՏԻՐ ՀԱՅՐԱՊԵՏ, ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ»: Հետագայում Ն. Ս. Օ. Տ. Տ. Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն իր տևական ծանր հիվանդության վերջին շրջանում Հայրապետական բարձր տնօրինութ­յամբ 1998 թ. նոյեմբերի 30-ին Գերաշնորհ Տ. Գարեգին արքեպիսկոպոս Ներսիսյանին նշանակեց Կաթողիկոսական Ընդհանուր Փոխանորդ: Այս նշանակումը, Գարեգին Ա Վեհափառի համոզմամբ, կատարվում էր «Ի ՍԷՐ ՄԱՅՐ ԱԹՈՌԻ ՊԱՅԾԱՌՈՒԹԵԱՆ» և «Ի ՍԷՐ ԵՒ Ի ԲԱՐԳԱՒԱՃՈՒՄՆ ՄԱՅՐ ԱԹՈՌՈՅ»: Եվ իրոք, Գարեգին Սրբազանն իր նոր պաշտոնում (մինչեւ 1999 թ. հուլիսի 4-ը) ամենայն կարելին արեց Հայոց Եկեղեցու պայծառացման ու զորացման, մեր ժողովրդի հավատքի ամրապնդման ուղղությամբ:

Ցավոք, Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսին վիճակված չէր երկար հովվապետելու Հայ Եկեղեցին: 1999 թվականի հունիսի 29-ին վախճանվեց Հա­յոց 131-րդ գահակալը:

Արդեն 1999 թ. հոկտեմբերի 27-ին Ազգային-եկեղեցական սրբագումար ժողովի 450 պատգամավորներ (ընտրվել են՝ 455, ժողովին մասնակցել՝ 450 պատգամավոր), Մայր Տաճարի Իջման Սուրբ Սեղանի շուրջ համախմբված, Ամենակալ Աստծո եւ Սուրբ Ավետարանի առջեւ երդվեցին կաթողիկոսական թեկնածուներից Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս ընտրել արժանավորին:

Ըստ օրինի՝ կաթողիկոսի թեկնածու են համարվում Հայ Եկեղեցու բոլոր եպիսկոպոսները, քանի դեռ հանդես չեն եկել ինքնաբացարկով: Այս իսկ պատճառով Ազգային-եկեղեցական ժողովի կազմակերպման հանձնախմբի ատենապետը մեկ առ մեկ ընթերցել է բոլոր եպիսկոպոսների անունները: Արդյունքում կաթողիկոսական թեկնածուներ են մնացել.

1. Տ. Ներսես արք. Պոզապալյանը,

2. Տ. Գարեգին արք. Ներսիսյանը:

Թեկնածուների անունները պարզելուց հետո հայտարարվել է կարճատև ընդմիջում, որից հետո սկսվել է բուն ընտրությունը: Ընտրությունից առաջ կրկին պատգամավորների հաշվառում է իրականացվել, ներկա են եղել 450 պատգամավոր:

1999 թ. հոկտեմբերի 27-ի կաթողիկոսական ընտրության ժամանակ, քանի որ ի սկզբանե իսկ թեկնածուները երկուսն են եղել, ժողովում որոշում է կայացվել ընտրված համարել նրան, ով կհատեր առկա 450 ձայների հիսուն տոկոսը՝ գումարած մեկ սահմանագիծը, այսինքն՝ 226 ձայն:

Նախապատրաստական աշխատանքից հետո սկսվել է բուն քվեարկությունը, որի արդյունքում Ամենայն Հայոց 132-րդ Կաթողիկոս է ընտրվել Արարատյան Հայրապետական թեմի Առաջնորդական Փոխանորդ Տ. Գարեգին արք. Ներսիսյանը:

Ձայները բաշխվել են հետևյալ կերպ՝

1. Տ. Ներսես արք. Պոզապալյան-163 ձայն

2. Տ. ԳԱՐԵԳԻՆ ԱՐՔ. ՆԵՐՍԻՍՅԱՆ-276 ձայն

3. Անվավեր-11 ձայն:

Այսպիսով՝ 1999 թ. հոկտեմբերի 27-ին ի լուր ամենքի ավետվել է Հայոց Ընդհանրական Մայր Աթոռի նոր ԱԳԸՆՏԻՐ Գահակալի՝ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. ԳԱՐԵԳԻՆ Բ ՆԵՐՍԻՍՅԱՆԻ ընտրությունը:

Աղբյուր՝ ter-hambardzum.net։

Հետևեք մեզ նաև Telegram-ում