Ինչպես է պետությունը ողջամտորեն պահպանել 200-ամյա չինական օպերան

ԵՐԵՎԱՆ, 12 ՍԵՊՏԵՄԲԵՐԻ, Aravot.am: Հայաստանի եւ Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության միջեւ մշակութային համագործակցությունը ակտիվ փուլ է մտել դեռ 2008-ից, երբ Չինաստանում անցկացվեցին ՀՀ մշակութային օրեր: 2016-ին էլ ՀՀ եւ Չինաստանի մշակույթի նախարարությունների միջեւ ստորագրվեց 2017-20թթ. մշակութային համագործակցության մասին համաձայնագիր: Արդյունքում տեղի են ունեցել բազմաթիվ միջոցառումներ, օրինակ՝ 2015թ. մեր ֆիլմերը Պեկինում մասնակցել են փառատոների, նկարիչները՝ բիենալեների: Իսկ Երեւանում մեր ունկնդիրը ծանոթացել է Չինաստանի սահմանափակ կարողություններով անձանց երգի ու պարի անսամբլի արվեստին, անցկացվեց «Մետաքսի ճանապարհ. ծաղիկների անձրեւ» խորագրով միջոցառումը, որում ընդգրկված չին արվեստագետները մեկ երեկոյի ընթացքում ներկայացան տարբեր ոլորտների ու ժանրերի շքեղ ծրագրով:

Օրերս Ազգային օպերային թատրոնում առաջին անգամ կայացավ Պեկինի օպերայի հյուրախաղերը: Օպերա բառը մեր հանդիսատեսի շրջանում ընկալվել էր ուղիղ իմաստով: Մինչդեռ Պեկինի օպերան ավանդական չինական օպերայի ամենահայտնի ձեւերից մեկն է, որ միավորում է երաժշտությունը, վոկալ արվեստը, մնջախաղը, պարարվեստը եւ ակրոբատիկան:

Պեկինի օպերան Չինաստանի թանկարժեք ազգային ժառանգությունն է, որպես թատրոնի անկախ ժանր այն շուրջ 200 տարեկան է: 2010թ. օպերան ընդգրկված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի մարդկության ոչ նյութական մշակութային ժառանգության ցանկում: Ի տարբերություն, ասենք, զուտ օպերային ժանրի, այստեղ երաժշտությունն օգտագործում է ընդհանուր դրդապատճառներ, քանի որ այն համարվում է միայն որպես հիմք, որի վրա կառուցված է տեքստային մասը, իսկ կոմպոզիտորը վերջինիս յուրաքանչյուր կտորի համար հատուկ երաժշտություն է գրում: Իսկ ավանդական չինական օպերայի ներկայացումներին նվագակցում էր Պեկինի պետական օպերային թատրոնի երրորդ խմբի նվագախումբը: Բեմական դիզայնը իրականացրել է դարձյալ Պեկինի օպերային թատրոնի բեմական դիզայնի կենտրոնը: Ներկայացված «Երկնային տիկինը ծաղիկներ է սփռում», «Ճամփաբաժանին», «Աշնանային գետը» եւ «Կայսեր հրաժեշտը սիրեցյալ կնոջը» բեմադրություններում առաջինը, որ ուշադրություն էր գրավում, ավանդական ճոխ զգեստներն էին եւ դիմահարդարումը: Վերջինիս դեպքում տարբեր դերերի համար միախառնվել էին ռեալիզմն ու սիմվոլիզմը՝ հիմնվելով հոգեկան վիճակի, բարոյական հատկությունների, մտքերի ու զգացմունքների վրա: Պարզեցինք, որ չինացիների մոտ դիմահարդարման դեպքում կարմիր գույնը հավատարմության եւ ազնվության գույնն է, սեւը՝ անմիջականության ու խիզախության, կապույտն ու կանաչը՝ քաջության ու վճռականության, դեղինը եւ սպիտակը՝ դաժանության ու խորամանկության, իսկ ոսկե եւ արծաթե գույները օգտագործվում են բացառապես առասպելական հերոսների դեպքում:

Հետաքրքիր մի դիտարկում. տարբեր բեմադրություններում մասնակից դերասանները բուկլետում ներկայացված էին հետեւյալ կերպ, օրինակ՝ Վան Յույչժոուն Պեկինի պետօպերայի երկրորդ կարգի դերասան, Ցզյա Թինսենը պարզապես պետօպերայի մեներգչուհի, Սյույ Չանը՝ բարձր որակավորման դերասան եւ թատրոնի երրորդ խմբի փոխտնօրեն, Գու Ցյանը՝ բարձրագույն որակավորման արտիստ: Պարզեցինք նաեւ, որ Պեկինի օպերայի արտիստների թվում են Պեկինի ավանդական օպերայի ուսումնարանի եւ չինական թատերարվեստի ազգային ակադեմիայի շրջանավարտներ:

Իսկ Պեկինի օպերայի ելույթը վկայությունն է Չինաստանում ավանդական մշակույթի պահպանման ու տարածման գործում բոլոր ժամանակներում պետության վարած ողջամիտ քաղաքականության:

Սամվել ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ