«Պետք է գնահատել, սիրել մեր կողքին ապրող կոմպոզիտորին»
Նմանատիպ
Հայ ժամանակակից երաժշտության 5-րդ փառատոնն ավարտվեց: Այս տարի այն նվիրված էր Կոմիտասի 150-ամյակին: Փառատոնի շրջանակում հնչել են կամերային, երգչախմբային մի շարք ստեղծագործություններ: Եզրափակիչ համերգը տեղի ունեցավ Կոմիտասի անվան կամերային երաժշտության տանը. Հայաստանի պետական կամերային նվագախումբը, դիրիժոր Ռուբեն Ասատրյանի ղեկավարությամբ, կատարեց Միխայիլ Կոկժաևի, Կարեն Անանյանի, Նարինե Զարիֆյանի, Անահիտ Կոստանյանի և Արփինե Կալինինայի, ինչպես նաև տարվա հոբելյար կոմպոզիտորներ Սերգեյ Աղաջանյանի և Ավետ Տերտերյանի կամերային ստեղծագործությունները:
Ընդմիջման ժամանակ «Իրատեսի» ճեպազրուցները՝ ստորև:
«ՃԱՆԱՊԱՐՀ Է ՀԱՐԹՎՈՒՄ ԴԵՊԻ ՆՈՐ ԿԱՏԱՐՈՒՄՆԵՐ»
ԱՐԱՄ ՍԱԹՅԱՆ (կոմպոզիտորների միության նախագահ, ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ)
– Փառատոնն անցկացվում է հինգերորդ անգամ, այս տարիներին ի՞նչ զարգացումներ եք նկատում, մեծացե՞լ է հետաքրքրությունը երաժշտասերների շրջանում, ի՞նչ գործեր են ստեղծվում այսօր, և ի՞նչն է ամենակարևորն այս փառատոնում:
– Այն մարդը, որ պետք է լսի, լսում է. ես տեսնում եմ ունկնդրի ուշադրությունը դեպի մեր փառատոնը, ավելի շուտ՝ փառատոները: Ամենակարևորը՝ կատարվում է նոր գրված երաժշտություն, և ճանապարհ է հարթվում դեպի նոր կատարումներ: Օրինակ, այս բաժնում հնչեցին ստեղծագործություններ, որոնք հետագայում ավելի ընդարձակ դահլիճներում հանդիսատես կհավաքեն:
– Հնչում են և՛ հայտնի, և՛ երիտասարդ կոմպոզիտորների ստեղծագործություններ: Ընտրությունն ինչպե՞ս է կատարվում:
– Մենք ուզում ենք ամեն ինչ տեսնել իրար կողքի, և՛ հին կոմպոզիտորներին, որոնք արդեն չկան (քիչ առաջ հնչեցին Սերգեյ Աղաջանյան, Ավետ Տերտերյան), և՛ կայացած ավագ սերնդի ներկայացուցիչներին, և՛ երիտասարդներին, միաժամանակ երիտասարդներին հնարավորություն ենք տալիս լսելու իրենց գործերը: Չէ՞ որ երիտասարդները մեր ապագան են, վաղը, մյուս օրը նրանք են ներկայացնելու մեր երկիրը: Այն, ինչ մենք անում ենք՝ այս բավականին ծանր աշխատանքը, նպաստում է մեր հանրապետությունում նոր անունների ի հայտ գալուն: Իսկ առհասարակ, ստեղծագործությունները ներկայացվում են ՀԿՄ հանձնաժողովներին, որոնց աշխատանքի արդյունքում էլ ձևավորվում է ծրագիրը:
– Կա՞ նախատրամադրվածություն մեր կողքին ապրող հեղինակին չլսելու, չարժևորելու:
– Գիտեք, միշտ էլ մենք խոսում ենք այն մարդկանց մասին, որոնք չկան, բայց պետք է գնահատել, սիրել նաև մեր կողքին ապրող կոմպոզիտորին, որովհետև, ի վերջո, երաժշտության պատմությունը կերտում են թե՛ ավագ, թե՛ միջին և թե՛ երիտասարդ սերնդի երաժիշտները:
– Խոսվում է այն մասին, որ հետխորհրդային շրջանում խզվել է կոմպոզիտոր-հանդիսատես կապը: Այդ կապը ամրացնելու, ժամանակակից երաժշտությունը արժևորելու համար բավակա՞ն է այն, ինչ անում է կոմպոզիտորների միությունը, կամ այն, ինչ տեսնում ենք այսօր բեմահարթակում՝ այս փառատոնի շրջանակում: Հայաստանյան նվագախմբերն իրենց հերթին բավարար չափով ուշադրություն դարձնու՞մ են հայ ժամանակակից երաժշտությանը:
– Պետք է բարյացակամորեն վերաբերվել մեր ստեղծագործողին, ոչ միայն դրսից բերել անվանի երաժիշտների, այլև այստեղ օգնել զարգանալու հեղինակներին ու ներկայացնել աշխարհին:
– Բայց արվու՞մ է:
– Շատ դժվարությամբ, երևի հիմնականում դրանով զբաղվում է հենց կոմպոզիտորների միությունը. հնարավորության սահմաններում մենք հնչեցնում ենք հայ կոմպոզիտորներին Միացյալ Նահանգներում, Ռուսաստանում, Չինաստանում և այլ երկրներում: Բայց նվագախմբերը շատ ավելի մեծ հնարավորություններ ունեն: Ցավոք, նրանք ավելի շատ անդրադառնում են ճանաչված հեղինակներին: Պետք է լինի կամ էքսպերեմինտալ նվագախումբ, կամ պետական մոտեցում՝ պարբերաբար հնչեցնելու նոր երաժշտություն:
– Ինքնուրույն առաջ գնալու համար երաժիշտը պետք է գումա՞ր ներդնի, որ իր գործը կատարեն:
– Ամեն ինչ գումարի հետ է կապված, դրա համար այսօր ԿՄ-ն նաև մենեջերական գործունեություն է ծավալում՝ որոշ չափով թեթևացնելով հեղինակի՝ այդ ուղղվածությամբ մտքերը, որպեսզի կենտրոնանա ավելի շատ ստեղծագործելու վրա: Բայց այդ ամենը պետք է արվի ավելի մեծ ծավալով: Կրկնում եմ. գործերից շատերը, որոնք հնչում են մեր փառատոներում, կարող էին հաջողություն ունենալ ցանկացած մեծ բեմահարթակում:
«ՏԱՐԻՆԵՐԻ ՔՐՏՆԱՋԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔ Է ՊԵՏՔ, ՈՐ ՈՒՆԵՆԱՍ ՔՈ ՈՒՆԿՆԴԻՐԸ»
ՆԱՐԻՆԵ ԶԱՐԻՖՅԱՆ (կոմպոզիտոր, Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայի պրոֆեսոր)
– Ի՞նչ է տալիս հայ ժամանակակից երաժշտության փառատոնը կոմպոզիտորներին:
– Նախ՝ հնարավորություն է տալիս նոր գործեր ներկայացնելու, ինչը շատ դժվար է մեր օրերում: Նկատել եմ նաև, որ հանդիսատեսի մեջ այդքան շատ չեն երաժիշտները, փառատոնի համերգներին գալիս են մարդիկ տարբեր ոլորտներից: Կարծում եմ՝ նրանց հետաքրքրում է հայ կոմպոզիտորների նորաստեղծ երաժշտությունը: Տարեցտարի ավելանում է հանդիսատեսի թիվը:
– Այս դեպքու՞մ էլ հանդիսատեսին գրավում են հայտնի կամ գոնե ծանոթ անունները:
– Այո, ունկնդիրը գալիս է լսելու ավելի շատ այն կոմպոզիտորին, ում գիտի, հավանում է և ուզում է լսել: Կա նման բան:
– Բայց դրան պետք է հասնել:
– Այո, դրան պետք է հասնել, ու դա միանգամից չի լինում: Տարիների քրտնաջան աշխատանք է պետք, որ ունենաս քո ունկնդիրը, ով հավանում է քո երաժշտությունը ու ներկա է լինում բոլոր առաջնախաղերին: Իմ դեպքում այդպես է: Իմ ստեղծագործությունները չեն մնում դարակներում, սիրով կատարում են, պատվերներ տալիս: Այդ առումով ես ինձ կարող եմ երջանիկ կոմպոզիտոր համարել:
– Փաստորեն, լավ ստեղծագործությունը հարթում է իր ուղին:
– Իհարկե, և ասեմ, որ եթե գրելու ընթացքում ստեղծագործությունը հավանում եմ, արդեն հասատ գիտեմ, որ ունկնդիրն էլ կհավանի:
– Իսկ դրսում ներկայանալու առումով ի՞նչ կասեք:
– Դրսում էլ է կատարվում իմ երաժշտությունը, մրցանակակիր ստեղծագործություններ ունեմ, մասնակցել եմ նաև միջազգային տարբեր փառատոների՝ կամերային, ջազային, փոփ:
– Կա՞ մի բան, որ կուզեիք փոխվեր-շտկվեր մեր երաժշտարվեստում:
– Մեր կոմպոզիտորները պետք է մի քիչ ճկուն լինեն, ժամանակին համընթաց քայլեն: Մարդիկ դա չեն ընդունում, հետո ասում են՝ իմ ստեղծագործությունը չի կատարվում, չի սիրվում: Պետք է ճկուն լինել:
Ճեպազրույցները՝
