Հայաստանը Գրան պրի է բերել ԱՊՀ երկրների «Գրքարվեստ» մրցույթից

ԵՐԵՎԱՆ, 29 ՕԳՈՍՏՈՍԻ, Aravot.am: Հարցազրույց Հայաստանի ազգային գրադարանի Գրականության հանրահռչակման բաժնի ղեկավար Մարգարետ Ասլանյանի հետ:

– Խնդրում եմ ներկայացնեք, թե ԱՊՀ երկրների «Գրքարվեստ» մրցույթում ինչպես Հայաստանը գլխավոր մրցանակի արժանացավ:

– Օգոստոսի 19-ից 20-ը Մինսկում կայացավ ԱՊՀ երկրների «ԳՐՔԱՐՎԵՍՏ» ամենամյա մրցույթը, որն այս տարի անցկացվեց հեռավար: Տարին բոլոր առումներով փորձություն էր ողջ մոլորակի համար, բնականոն կյանքի ռիթմի խաթարում, հեռավար սովորելը, աշխատելը, շփվելը՝ նոր փորձ: Թվում է՝ մերօրյա այսքան վիրտուալացված աշխարհի համար հեռավար հասկացությունը պիտի չառաջացներ ո՛չ խնդիր, ո՛չ անհարմարություն, ո՛չ խուճապ, ո՛չ ձախողում: Սակայն, մեծ հաշվով, մեզանից ոչ ոք պատրաստ չէր այս՝ ամեն առումով ծանր շրջադարձին: Տվյալ պարագայում նման մասշտաբային մրցույթին հեռավար մասնակցելը, էկրանից այն կողմ երկիր ներկայացնելը, մրցակից 6 երկրի հետ հաղթանակի համար պայքարելը, մեր խոսքը դրանցից յուրաքանչյուրին հասցնելը բավականին բարդ էր եւ պատասխանատու: Մասնակից երկրների կողմից տարբեր անվանակարգերում ներկայացված էին շատ արժեքավոր եւ բազմաբովանդակ գրքեր, անչափ հաճելի էր զգալ առողջ մրցակցության մթնոլորտը: Ինձ շատ տպավորեց յուրաքանչյուրի՝ իր երկիրն արժանապատվորեն ներկայացնելու, հաղթանակ գրանցելու համար ջանք ու եռանդ չխնայելու անհագ ձգտումը: Նման մթնոլորտն ինքնին կրկնապատկում է լավագույն կերպով ներկայանալու, մրցակցին գերազանցելու ցանկությունը:

Մրցութային առաջին օրը «Նահապետ» հրատարակչության կողմից ներկայացված Սեն Հովհաննիսյանի «Atlas of Armenia» գիրքը հաղթող ճանաչվեց Գրան պրի ամենապատվավոր անվանակարգում, ապա եզրափակիչ երկրորդ օրը ժյուրիի անդամների քննարկման արդյունքում արժանացավ նաեւ հատուկ մրցանակի՝ «Գիտություն եւ կրթություն» անվանակարգում, որում ի սկզբանե այն ներառված չի էլ եղել մեր կողմից: Այս տարվա մրցույթի շրջանակներում սա բացառիկ դեպք էր, ոչ մի այլ գրքի երկու անվանակարգում մրցանակ չշնորհվեց: Նման գնահատականի արժանանալն անսահման հուզիչ ու հաճելի էր, հատկապես եթե հաշվի առնենք այն ակնհայտ փաստը, որ «Ատլասը», կարեւոր չէ որ երկրի աշխարհագրությունն է այն արտահայտում, իրենից ներկայացնում է գրքի ոչ սովորական, հատուկ տեսակ, հետեւաբար այնպես մատուցել, ներկայացնել այդ «Ատլասը», որ մրցակիցդ տպավորվի, հիանա, առավել եւս քվեարկի դրա՝ Գրան պրի անվանակարգում հաղթելու օգտին, նույնպես հատուկ ջանքեր է պահանջում:

– Ինչպես էր ներկայացել Հայաստանը, ինչ չափանիշներով է կատարվել ընտրությունը:

– Հայաստանը ներկայացել էր չորս գրքով՝ չորս անվանակարգերում: Բոլոր չորս գրքերն էլ մրցանակային տեղեր են զբաղեցրել վերոնշյալ անվանակարգերում: «Անտարես» հրատարակչության կողմից ներկայացված «MAESTRO. Սերգեյ Փարաջանով» գիրք-ֆոտոալբոմը՝ «Փոխադարձ բարեկամություն», իսկ «Իմ Երեւան» ֆոտոալբոմը՝ «Իմ երկիրը» անվանակարգում զբաղեցրին 2-րդ տեղը: Նույն անվանակարգում ներկայացված էր տասը գիրք:

Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի հրատարակչությունը ներկայացրել էր «Հեթում Բ արքայի ճաշոցը» գիրքը, որը «Նկարազարդումների արվեստ» անվանակարգում զբաղեցրեց 2-րդ տեղը: Այս անվանակարգում նույնպես տասը գիրք էր մրցում:

Մրցույթի կարգի համաձայն՝ հրատարակիչները պետք է ներկայացնեին բացառապես 2019 թվականին լույս տեսած գրքեր՝ համապատասխան տասը անվանակարգերում: Հրատարակիչներն ամեն անվանակարգում իրավունք ունեին ներկայացնելու մինչեւ 3 գիրք՝ դրանցից յուրաքանչյուրի համար նախապես լրացնելով մանրամասն հայտ եւ կարճ բնութագիր՝ ռուսաց լեզվով, կցելով գրքերի շապիկները, տիտղոսաթերթերը, կարեւոր էջերն ու նկարազարդումները: ԱՊՀ երկրների մրցույթում մշտապես դիտարկվել, հաշվի է առնվել ներկայացված գրքերի պոլիգրաֆիկ որակը, արդի նորարարական լուծումները, դրանց մշակութային, պատմական արժեքները, նկարազարդումները:

– Երբեւէ Հայաստանը մասնակցե՞լ է մրցույթին եւ ինչպիսի ներկայացվածությամբ:

– 2004 թվականից անցկացվող մրցույթը կազմակերպվում է ԱՊՀ երկրների պարբերական մամուլի, գրահրատարակչության, գրատարածման եւ պոլիգրաֆիայի ոլորտում համագործակցության խորհրդի կողմից` Հումանիտար համագործակցության միջպետական հիմնադրամի աջակցությամբ: Պիտի փաստեմ, որ տարբեր տարիների արդյունքները վկայում են Հայաստանի՝ ԱՊՀ երկրների այս մրցույթում գրանցած լավագույն մրցանակային հորիզոնականները, պատվավոր առաջին տեղերը՝ տարբեր անվանակարգերում, սակայն հարկ է նաեւ նշել, որ Գրան պրի անվանակարգում մեր երկիրն արդեն երկար տարիներ նվաճում չէր ունեցել:

– Խնդրում եմ ներկայացնեք «Հայ գրականությունը թարգմանություններում» ծրագիրը եւ դրա նշանակությունը:

– «Հայ գրականությունը թարգմանություններում» դրամաշնորհային ծրագիրը մեկնարկել է 2017 թվականին՝ ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության կողմից: Այն իրականացվում է Հայաստանի ազգային գրադարանի Գրականության հանրահռչակման բաժնի հետ համատեղ՝ համապատասխան գործառույթներով: Ծրագրի նպատակը հայ գրականության տարածումն ու հանրահռչակումն է մեր երկրի սահմաններից դուրս, արտասահմանյան հրատարակչությունների հետ համագործակցության կամուրջ ստեղծելը, քանի որ այս դրամաշնորհին կարող են դիմել արտերկրի հրատարակչությունները՝ հայ դասական եւ ժամանակակից գրականություն թարգմանաբար հրատարակելու համար։

ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության դրամաշնորհային հայտի պայմաններին, պահանջներին, հատկացվող ֆինանսական աջակցության չափին ծանոթանալուց հետո՝ արտասահմանյան հրատարակիչները կարող են դիմել ֆինանսավորում ստանալու համար՝ լրացնելով հայտաձեւը, ներկայացնելով համապատասխան փաստաթղթային փաթեթը, նյութերը՝ էլեկտրոնային փոստով դրանք տրամադրելով ԿԳՄՍ նախարարության կամ Հայաստանի ազգային գրադարանի՝ վերոնշյալ ծրագրի համակարգողներին, որոնք էլ իրենց հերթին տեղեկացնում են հրատարակիչներին հայտը ստանալու, գրանցելու, մասնագիտական խորհրդի հավակնությանը ներկայացնելու, հայտի դրական կամ բացասական պատասխանը երեք ամսվա ընթացքում հայտնելու, ինչպես նաեւ դրական պատասխանի դեպքում էլ նախագծի ֆինանսավորումը երեք ամսվա ընթացքում ֆինանսավորելու որոշման մասին:

2020 թվականի մասնագիտական խորհրդի կազմում են՝ ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարի տեղակալ Նարինե Խաչատուրյանը, գրականագետներ Սիրանուշ Դվոյանը, Գեւորգ Տեր-Գաբրիելյանը, Ալվարդ Սեմիրջյանը, Քրիստինե Հովհաննիսյանը, արձակագիրներ Լուսինե Խառատյանը, Արտավազդ Եղիազարյանը, արձակագիր եւ հրապարակախոս Լուսինե Հովհաննիսյանը, թարգմանիչ, բանասեր Ալվարդ Ջիվանյանը, թարգմանիչ Շուշանիկ Թամրազյանը, բանաստեղծ Շանթ Մկրտչյանը։

«Հայ գրականությունը թարգմանություններում» դրամաշնորհային ծրագրի շրջանակներում այս տարիների ընթացքում լույս է տեսել 25 գիրք՝ 15 լեզվով, ինչը ոչ միայն ողջունելի է, այլեւ անչափ կարեւոր: Այս տարի ծրագիրը վտանգված էր՝ ամբողջ աշխարհում համավարակային իրավիճակից ելնելով, սակայն, այնուամենայնիվ, հաշվի առնելով ծրագրի կարեւորությունը հատկապես հենց այս շրջանում, որոշում կայացվեց շարունակել դրա իրականացումը: Այս տարի ծրագրով ֆինանսական աջակցություն ստանալու հայտերը դեռ ութն են:

Զրուցեց ԳՈՀԱՐ ՀԱԿՈԲՅԱՆԸ