Գերության մեջ գտնվող երկու տասնյակից ավել հայ զինծառայող խոշտանգվել է

ԵՐԵՎԱՆ, ՀՈԿՏԵՄԲԵՐԻ 1, Times․am: Ադրբեջանում գերության մեջ գտնվող երկու տասնակից ավել հայ զինծառայողի խոշտանգել և անմարդկային վերաբերմունք են ցուցաբերել։ Այս մասին «Փաստինֆո»-ի գրավոր հարցմանն ի պատասխան հայտնել են ՀՀ գլխավոր դատախազությունից։

Հիշեցնենք, որ սեպտեմբերի 12-ի լույս 13-ի գիշերը՝ ժամը 00:05-ից, Ադրբեջանի ԶՈւ ստորաբաժանումները Գեղարքունիքի, Սյունիքի եւ Վայոց Ձորի մարզերի ուղղությամբ հրետանային միջոցներից, խոշոր տրամաչափի հրաձգային զինատեսակներից սկսել են ինտենսիվ կրակ վարել հայկական դիրքերի ուղղությամբ՝ կիրառելով նաև ԱԹՍ-ներ, ականանետային-հրթիռահրետանային միջոցներ։

ՔԿ ԶՔԳՎ-ում նույն օրը քրեական վարույթ է նախաձեռնվել՝ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 140-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետով (պատերազմ վարելու արգելված եղանակների կիրառմամբ պատերազմական հանցագործությունները, որը դրսևորվել է քաղաքացիական օբյեկտների վրա հարձակումով) և ՀՀ ՔՕ 149-րդ հոդվածի 1-ին մասով (пետության քաղաքական կամ ռազմական գործողությունները փաստացի ղեկավարող կամ վերահսկող կամ ուղղորդող անձի կողմից ագրեսիա պլանավորելը, նախապատրաստելը, նախաձեռնելը կամ իրականացնելը)։ Զոհված զինծառայողների վերջնական թիվն առ այս պահը հայտնի չէ, ԱԽ հայտարարության համաձայն՝ հայկական կողմն ունի 207 զոհ և անհետ կորած, սակայն այս թիվը դեռևս վերջնական չէ։

Սեպտեմբերի 17-ին ադրբեջանական կողմը 32 զինծառայողի մարմին էր փոխանցել հայկական կողմին, սեպտեմբերի 20-ին՝ 95, իսկ սեպտեմբերի 23–ին՝ եւս 6 մարմին։ Ավելին՝ ԳՇ պետի տեղակալը պաշտոնապես հաստատել է լուրը, համաձայն որի՝ կան մարմիններ, որոնք դեռևս գտնվում են արդեն հակառակորդի տիրապետության ներքո գտնվող դիրքերում և Ադրբեջանը խոչընդոտում է աճյունների դուրսբերման աշխատանքներին։ Ռազմական ագրեսիայից երկու շաբաթ անց ՔԿ-ն հայտնում է նույնականացված 201 զոհի մասին, որից 197-ը՝ զինծառայողներ են, 4-ը՝ քաղաքացիական անձինք։ Սակայն արդեն փաստեր կան ադրբեջանցիների կողմից հայ զինծառայողների դիակները անարգելու, գերիներին խոշտանգելու վերաբերյալ։

ՀՀ գլխավոր դատախազությունից հայտնել են, որ Ադրբեջանի կողմից պատերազմական հանցագործություններ կատարելու կապակցությամբ վերը նշված քրեական վարույթի շրջանակներում կատարված վարույթային գործողությունների արդյունքում նախաձեռնվել են եւս 4 քրեական վարույթներ ՀՀ քրեական օրենսգրքի խաղաղության և մարդկության անվտանգության դեմ ուղղված հանցագործությունների գլխի մի շարք հոդվածներով։ Այն է՝ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 143-րդ հոդվածի 3-րդ մասով (մարտադաշտում սպանվածների դիակներն անարգելը, որը զուգորդվել է սպանվածների դիակների խեղման, անդամահատման կամ այլ եղանակով անարգման ընթացքի լուսանկարահանմամբ կամ տեսանկարահանմամբ), ՀՀ ՔՕ 135-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետ (Քաղաքացիական անձանց դեմ ուղղված լայնածավալ կամ կանոնավոր հարձակման շրջանակներում սպանությունը), 137-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ, 2-րդ մասի 1-ին, 2-րդ մասի 2-րդ և 3-րդ մասի 2-րդ կետերով (միջազգային մարդասիրական իրավունքով հովանավորվող անձի պատիվն ու արժանապատվությունը նվաստացնելը, սպանությունը, խոշտանգումը և ռազմական գործողություններն ավարտելուց հետո ռազմագերու կամ քաղաքացիական անձի հայրենադարձությունը խոչընդոտելը կամ չհիմնավորված ձգձգելը)), որոնք միացվել են մայր գործին։

«Մասնավորապես, քրեական վարույթի շրջանակներում կատարված վարութային գործողությունների արդյունքում զննության է ենթարկվել բաց տեղեկատվական աղբյուր համարվող սոցիալական կայքերը և արձանագրվել է ադրբեջանական զինվորական զինծառայողների կողմից գետնին՝ բերանքսիվայր պառկած, հայկական զինվորական հագուստներով, մարտադաշտում սպանված զինծառայողների դիակներն անարգելու, անդամահատման, խեղման վերաբերյալ դեպքերը, որը զուգորդվել է տեսանկարահանմամբ։ Բացի այդ, պարզվել է, որ իրականացրած ագրեսիայի ակտի ընթացքում Ադրբեջանի Հանրապետության ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը զինված ուժերի կիրառմամբ կանխամտածված, նպատակաուղղված, լայնածավալ և կանոնավոր հարձակման թիրախ են դարձրել խորը թիկունքում գտնվող քաղաքացիական օբյեկտները և ռազմական գործողություններին անմիջականորեն չմասնակցող քաղաքացիական բնակչությանը, որի հետևանքով սպանվել են 4 քաղաքացիական անձ, տարբեր աստիճանի մարմնական վնասվածքներ են ստացել մի շարք քաղաքացիական անձինք»,- նշել են դատախազությունից։

Բացի այդ, պարզվել է, որ ադրբեջանական գերության մեջ գտնվող երկու տասնյակից ավելի զինծառայողի խոշտանգել են, անմարդկային վերաբերմունք ցուցաբերել։

«Քրեական վարույթի շրջանակներում կատարված վարութային գործողությունների արդյունքում պարզվել է, որ Ադրբեջանի Հանրապետության ԶՈւ-երի ինքնությունը չպարզված մի խումբ զինծառայողներ, կոպիտ կերպով խախտելով «Ռազմագերիների հետ վարվելակերպի մասին » 1949թ օգոստոսի 12-ի Ժնևի կոնվենցիայի, Առաջին լրացուցիչ արձանագրության նորմերը, իրականացրած ագրեսիայի ակտի ընթացքում միջազգային մարդասիրական իրավունքով հովանավորվող անձ հանդիսացող, միջազգային իրավունքով պաշտպանությունից օգտվող, ռազմագերու կարգավիճակում գտնվող ՀՀ զինված ուժերի երկու տասնյակից ավելի զինծառայողների հանդեպ կատարել են միջազգային մարդասիրական իրավունքի նորմերի լուրջ խախտումներ համարվող արարքներ՝ խոշտանգել և անմարդկային վերաբերմունք են դրսևորել վերջիններիս նկատմամբ, ինչպես նաև քրեական վարույթ է նախաձեռնվել գերության մեջ գտնվող Դավիթ Գիշյանի սպանության վերաբերյալ»,- հայտնել են դատախազությունից։

Ինչ վերաբերում է զոհված զինծառայող Շ. Մարգարյանի դիակի անարգման վերաբերյալ հարցին, ապա քրեական վարույթով ինչպես վերջինիս, այնպես էլ զոհված մյուս զինծառայողների մահվան հանգամանքները հանդիսանում են քննության առարկա և դրանք պարզելու ուղղությամբ իրականացվում են վարույթային գործողություններ, նշանակվել են մի շարք փորձաքննություններ։

«Փաստինֆո»-ի գրավոր հարցմանն ի պատասխան ՀՀ գլխավոր դատախազությունից նաեւ հայտնել են, որ Ադրբեջանի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը չհիմնավորված ձգձգել և խոչընդոտել է ռազմագերիների հայրենադարձմանը, որի վերաբերյալ նախաձեռնվել է քրեական վարույթ՝ ռազմական գործողություններն ավարտելուց հետո ռազմագերու կամ քաղաքացիական անձի հայրենադարձությունը խոչընդոտելու կամ չհիմնավորված ձգձգելու դեպքով։

Վարույթի շրջանակներում այս պահին արդեն մի քանի հարյուր որոշումներ են կայացվել՝ անձանց տուժող ճանաչելու մասին։