Ի՞նչ է պետք իմանալ Իրանի տարածաշրջանային ռազմավարության մասին

Տարածաշրջանում Իրանի ռազմավարությունը վերլուծելիս պետք է հասկանալ՝ իրանական վերնախավը ձևավորվել է Իրանա-իրաքյան պատերազմով։ Իրանը տարիներ շարունակ ներգրավված է եղել մի շարք վստահված հակամարտությունների մեջ՝ լիբանանյան քաղաքացիական պատերազմ, անկայունություն Իրաքում, սիրիական քաղաքացիական պատերազմ, պատերազմ Եմենում, պաղեստինա-իսրայելական հակամարտություն: Համապատասխան կարծիքը հայտնել է ռուս իրանագետ, արևելագետ, RIAC-ի փորձագետ Նիկիտա Սմագինը։

Սմագինը շարունակում է. «Այնուամենայնիվ, Թեհրանը ոչ միայն ինքը չսկսեց ոչ մի մեծ պատերազմ, այլև այս տարիների ընթացքում ուղղակի հակամարտության մեջ չներքաշվեց կողմերից որևէ մեկի հետ։ Փաստն այն է, որ Իրանում բոլոր առանցքային պաշտոնները զբաղեցնում են մարդիկ, ովքեր անցել են 1980-1988 թվականների Իրանա-իրաքյան պատերազմի միջով։ Կամ նրանք նոր էին սկսում իրենց քաղաքական կարիերան պատերազմի տարիներին (ինչպես նախագահ Իբրահիմ Ռաիսին), կամ նրանք արդեն հիերարխիայի ամենավերևում էին, ինչպես Ալի Խամենեին»:

Առնվազն 500 հազար զոհ, Իրաքի կողմից քիմիական հարձակումներ, միջազգային մեկուսացում, տնտեսական փլուզում և գոյության եզրին հասցված հանրապետություն. ահա թե ինչ ստացվեց Իրանի համար Իրանա-իրաքյան պատերազմը։ Ահա թե ինչու:

«…այստեղից են գալիս իրանական էլիտայի բազմաթիվ ֆոբիաներ, որոնք պրոյեկտվում են իրական քաղաքական որոշումների մեջ: Այսպիսով, Թեհրանը վճռականորեն հրաժարվում է բանակցել իր հրթիռային ծրագրի շուրջ։ Հիմնական պատճառներից մեկը՝ այդ պատերազմի հիշողությունը, որտեղ Իրաքը կարող էր ինքնաթիռներով ու հրթիռներով հարվածել Իրանի տարածքի խորքում գտնվող թիրախներին, իսկ Իրանը ոչնչով չէր կարող պատասխանել»։

Իրանի համար մեծ պատերազմը միանգամայն անընդունելի սցենար է։ Ուստի Իրանը ամեն կերպ փորձում է խուսափել Իսրայելի, Սաուդյան Արաբիայի և ԱՄՆ-ի հետ ուղիղ բախումից, թեև այդ պետությունների հետ անուղղակիորեն պրոքսի ձևաչափով պատերազմներ են տարվում։

Սմագինը նշում է.«Այս առումով Իրանի ժամանակակից էլիտան կարելի է համեմատել հետպատերազմյան խորհրդային վերնախավի հետ, որը լավ հիշում էր Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի սարսափները։ ԽՍՀՄ-ն ընդհանրապես չհրաժարվեց հակամարտություններին մասնակցելուց, բայց մեծ պատերազմը մի սցենար էր, որը չպետք է թույլ տալ»։