Իմ անհաս գարունը

Եկո՜ւր. վաղը դուն գուցե՜ թարշամիս,

Եվ գուցե տենդով մը մեռնի հոգիս,
Մի՛ խամրեցըներ հույզը պաշտումիս:

Թո՛ղ որ նայվաքիդ ըմպեմ բոցը ջինջ,
Մոտեցի՜ր, քնքույշ ծաղի՜կը կյանքիս.
Համբույրի մը մեջ մոռնամ ամեն ինչ:

Միսաք Մեծարենց

Այնուամենայնիվ կյանքը ցավալիորեն, հիվանդագին, ողբերգական կարճ է։ Կարճ է ու արագ։ Մենք չենք ուզում շտապել, բայց մեզ շտապեցնում են, մենք չենք ցանկանում գնալ, բայց մեզ տանում են։ Տանում են անդարձ, որպեսզի այլևս երբեք չզգանք այն, ինչը ևս մեկ անգամ կցանկանայինք զգալ, ևս մեկ անգամ ապրել։ Ամեն ինչ տրվում է միայն մեկ անգամ, մնացածը զուտ կրկնություն է։ Աղճատված, չստացված կրկնություն։ Այն ինչ ապրում ենք ու զգում, դա միայն մեկ անգամ է:

Մենք սիրում ենք ու թաղվում երջանկության մեջ՝ վայելելով ընտանեկան ջերմությունը։ Աստիճանաբար այդ ջերմությամբ մոտենում ենք աշնանը ու դառնորեն նկատում, որ մեր աշնանը զուգահեռ, բողբոջում է մի նոր գարուն, որտեղ մենք չկանք, այնտեղ մենք տեղ չունենք։ Այդ գարունը մերը չէ, մենք մեր գարունն արդեն ապրել ենք, ապրել միայն մեկ անգամ, միայն մի պահ։

Բայց տե՜ր իմ Աստված, որքա՜ն գեղեցիկ է գարունը, որքա՜ն գրավիչ, որքա՜ն ցանկալի, միաժամանակ անմեղ ու թարմ։ Բայց նա մերը չէ, նա օտար է մեզ։ Մենք մայրամուտն ենք, նա արշալույսը, հետևաբար պետք է իրար նայենք հեռվից, առանց հանդիպելու։

Երբ աշունը ցանկանում է փարվել գարնանը, նրան անվանում են այլասերված ծերուկ, բայց ոչ ոք չի փորձում հասկանալ, որ աշունն ուղղակի կարոտում է գարունը, որն այլևս երբեք իր համար չի լինելու։ Աշունը տենչում է գարնանը, որպեսզի ինքն էլ ծաղկի։ Եվ որքան կուզեինք սկսել կրկին, սկսել ևս մեկ անգամ ու նորից։ Զգալ այն բողբոջը, որը զգացել ենք գարնանը։

Որքան էլ սիրենք մեր աշունը, բայց գոնե մի պահ կրկին զգայինք գարնան շունչը, այն անմեղ ու մանկական գարունը, որը զուրկ է աշնան պաղությունից ու հաշվենկատությունից։ Այո, այո, որպես աշուն մենք սառն ենք ու հաշվենկատ։ Գարնան սերը մաքուր է ու չպահանջկոտ, աշնանը սերը վերածվում է եսասերի ու շահատենչի։ Գարնանն անմնացորդ նվիրվում են, աշնանն ագահորեն վերցնում։ Այնինչ չէ՞ որ մի ժամանակ մենք նույնպես եղել ենք գարուն, եղել ենք խենթ ու սիրուց տառապող։ Գարնան սիրո տառապանքի դառնությունը աշնան հուշերի մեջ քաղցրալի բերկրանք է։

Ես սիրում եմ իմ աշունը, պաշտում եմ իմ աշունը, բայց որքա՜ն կուզեի ևս մեկ անգամ տեղափոխվել գարուն նույն աշնան ակնկալիքով, բայց գոնե մի պահ, գոնե մի ակնթարթ, գոնե ևս մեկ անգամ ապրել այն գարունը, որն էլ երբեք չի լինելու։ Ներկան քո աշունն է ու արդեն օտարացող գարունը, առջևում քո ձմեռն է ու արդեն օտարացած գարունը։ Որքան էլ հոգիդ գարնանային լինի, բայց դա կեղծ է ու արհեստական, որովհետև գարունը երբեք դա չի նկատի։ Գարունը ձգտում է գարնանը, ձգտում բողբոջին ու ծաղկին։ Դու նրա համար չկաս, դու տերևաթափ ես, առավելագույնը տարիների հետ փորձ ձեռք բերած մի կաղնի, որից կարելի է սովորել, խորհուրդներ ու խրատներ հարցնել, օրինակ վերցնել։

Բայց դու իրականում դա չես ուզում։ Դու չես ուզում լինել հարգարժան ուսուցիչ, դու պարզապես ուզում ես ցույց տալ հոգուդ գարունն ու վայելել կյանքը ևս մեկ անգամ, վայելել կրկին ու թեկուզ վերջին անգամ։ Սակայն դու արդեն գինի ես, թունդ գինի, որը կարող է միայն գինովություն պարգևել, բայց անզոր է մաճառի պես հուզել, բորբոքել ու մեկ բաժակից խելքահան անել։ Այնինչ դու նույնպես ժամանակին եղել ես մաճառ, իսկ այժմ վերածվել հնացված գինու, որին այլ բան չի մնում, քան մեկ շնչով պարպվել ու ավարտվել։

Ինչու՞ է կյանքն այսքան անխիղճ ու անհոգի կարճ։ Ինչու՞ ենք մենք ամեն ինչ ապրում միայն մեկ անգամ ու վերջին անգամ։

Այս ողորմելի դրության միակ մխիթարանքը առջևում սպասվող ձմեռն է, որովհետև ձմռանն ամեն ինչ սառույց է ու անշարժ, որովհետև ձմռանը հնարավոր է հիշել միայն սեփական գարունը, բայց օտար գարուններն այլևս անզոր են հուզել։ Ձմռանն օտար գարունների համար դու միայն լինելու ես զառամյալ ծերունի, որին նայելու են հարգանքով ու ակնածանքով, և դու ձմռնանը վայել արցունքակալված աչքերով ու չորացած շուրթերով քո սառն ու անկենդան համբույրը կդնես փթթուն գարնար ճակատին ու ՎԵՐՋ։ Վերջ, որովհետև կյանքը ցավալիորեն, հիվանդագին, ողբերգական կարճ է։ Որովհետև ձմռանը հաջորդում է գարունը, իսկ դու քո գարունն արդեն ապրել ես, ապրել միայն մեկ ու վերջին անգամ։

Կարեն ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ