Ա Պետրոս 3:17

17. Զի լա՛ւ է բարեգործաց, եթէ կամիցին ըստ Աստուծոյ կամացն չարչարել՝ քան չարագործացն։

Որովհետև ավելի լավ է բարեգործություն անելով չարչարվել, եթե այդ է Աստծու կամքը, քան չարիք գործել:

Երանելի առաքյալը որքան առաջանում է խրատական խոսքերում, այնքան ձգտում ու փորձում է արթնացնել և գերակա վեհության բարձրացնել իր ունկնդիրների միտքը։ Ուստի նա պատվիրում է մահկանացու մարմինը խոնարհությամբ սնուցել և չերկնչել հանուն աստվածպաշտության չարչարանքների ենթարկվելուց։

Սրա համար էլ առաքյալը քաջալերում և բոլոր առաքինությունները ձեռք բերելու լավագույն ճանապարհն է մատնանշում, որ է չարչարանքը։ «Որովհետև ավելի լավ է բարեգործություն անելով չարչարվել, եթե այդ է Աստծու կամքը»։ Այս խոսքով երանելին կրկնակի օգուտ է «խոստանում» իր ունկնդիրներին. նախ՝ բարեգործություն անելու համար, որով նրանք բոլոր մարդկանցից ավելի երանելի կլինեն, և երկրորդ՝ չարչարանքների համար, որոնց շնորհիվ Քրիստոսի նմանությունը կընդօրինակեն և «վեր կբարձրանան»։

Չկա բարեգործություն, որ կարողանա մարդուն Քրիստոսի նմանության բերել այնպես, ինչպես դա անում է հանուն Քրիստոսի սիրո հանիրավի, բայց կամավորաբար չարչարվելը։ Եվ ամենակատարյալ բարեգործությունն էլ Քրիստոսի նմանությանը հասնելն է։ Դրա համար է ասում. «Որովհետև ավելի լավ է բարեգործություն անելով չարչարվել, եթե այդ է Աստծու կամքը»։

Աստված «սովորություն» ունի օրենքներ սահմանել իր պատվիրանների կատարման համար, համաձայն որոնց մարդ սեփական կամքով պիտի կատարի Տիրոջ պատվիրանները, ոչ թե հարկադրաբար, քանի որ առաքինությունները ապաստանում են միայն մարդու կամքի օթևանում ու այլ տեղ չեն հաստատվում։ Եվ քանի որ անփոփոխելի են Աստծու շնորհները, ուստի Աստված, որ անձնիշխան կամքով է ստեղծել մարդուն, այդ պատիվը չի խլում նրանից՝ բռնությամբ սեփական կամքին հակառակ գործ անել տալով մարդուն։

Նաև, Աստված չի կամենում՝ որևէ մեկը բռնությամբ ծառայի Իրեն, դրա համար էլ, ինչպես բազմիցս ասացի, Տերը մարդուն Արքայության խոստումը տվեց և գեհենով սպառնաց՝ հնարավորություն տալով, եթե կամենա, բարի ընթացքն ընտրելու։ Այդտեղից և Քրիստոսի աշակերտներն ուսանեցին իրենց աշակերտների համար օրենքներ սահմանել ու նրանց հորդորել՝ հանուն Աստծու չարչարանքների ճգնությանը կամավորաբար համբերելու։

Այս պատճառով էլ երանելի Պետրոսը նույնն է ուսուցանում իր աշակերտներին։ Նա բարեգործության՝ հարգանքի արժանի ճանապարհը ցույց տալուց հետո ասում է, որ «լավ կլինի ձեր կամքի հոժարությամբ կատարած այն առաջին բարեգործությանը մեկ ուրիշ կամավոր բարեգործություն ևս հավելեք»։

Բայց այժմ տեսնենք, թե ինչու է առաքյալը երկիցս «կամք» բառը օգտագործում, երբ ասում է. «Որովհետև ավելի լավ է կամավորաբար չարչարվել, եթե այդ է Աստծու կամքը։ Այդ «կամք»-երից մեկը պատճառական է, մյուսը՝ անպատճառավոր։ Քանի որ մարդուն հատուկ կամքի դրսևորում է չարիք գործելն ու բանսարկուի կամքին հետևելը, և մեկ այլ կամքի դրսևորում է բարեգործություն անելն ըստ Աստծու կամքի։ Համաձայն Աստծու կամքի բարիք գործելն «առաջին», առանց պատճառի կամքն է, որով մարդ օժտվում է ի բնե։ Իսկ «երկրորդ» կամքը, որ ըստ բանսարկուի կամքի չարիք գործելն է, պատճառավոր է։

Այս կամքերի զանազանությունն է մատնանշում նաև Պողոսը, երբ ասում է. «Ոչ թե այն եմ անում, ինչ որ ուզում եմ (նկատի ունի բարին), այլ գործում եմ այն, ինչ որ ատում եմ (նկատի ունի չարը)… ե՛ս չէ, որ գործում եմ այն, այլ՝ իմ մեջ բնակվող մեղքը»։ Չէ՞ որ երբ մեղքը մարդու մեջ սողոսկեց, բարի կամքից առանձին կամք «ծնվեց» մարդու մեջ, և այդ երկու կամքերը սկսեցին գործել նրա ներսում։

Արդ, առաքյալն իր այս խոսքով նախապատվությունը տալիս է բարի կամքին՝ ասելով. «Որովհետև ավելի լավ է բարեգործություն անելով չարչարվել, եթե այդ է Աստծու կամքը»։ Երանելին Աստծու և մարդու կամքերը զատորոշում է չար կամքից և ուսուցանում մեկի՝ մյուսի հետ հաղորդությամբ գործել։ Սակայն մի մեծ ու տարակուսելի խնդիր կա այստեղ, որին պետք է լուծում տանք մեր հետևյալ բացատրությամբ։

Աստծու կամքն ամենաբարի և զորավոր է, սակայն եթե մարդու կամքի հետ հաղորդակցություն չունենա, որևէ արժանավորության չի կարող հասնել։ Այս փաստը նաև Ավետարանիչն է մատնացույց անում, երբ ավետարանական մի դրվագում Հիսուսի հրաշագործ զորության մասին ասում է. «Չէր կարողանում այնտեղ որևէ զորավոր գործ կատարել»։ Իսկ այնուհետ էլ, որպեսզի որևէ մեկը չգայթակղվի ու այդ խոսքի պատճառով Հիսուսին տկարություն չվերագրի, Ավետարանիչը հավելում է և ասում. «….նրանց անհավատության պատճառով»:

Տեսա՞ր, թե որն էր այդ «անկարողության» իրական պատճառը: Որտեղ անհավատություն կա, այնտեղ աններգործելի է Աստծու կամքը: Իսկ Աստված կամենում է, որ բոլոր մարդիկ փրկվեն և ճշմարիտ գիտությանը հասնեն: Սակայն ահավասիկ տեսնում ենք, որ ամենքը ճշմարիտ գիտությունը չեն ընդունում, այլ միայն քչերը, քանի որ մի մասը կամովին է հրաժարվում, մյուս մասն էլ ճանապարհի կեսից հետ է դառնում:

Հայտնի է, որ երկուսի՝ մարդու և Աստծու կամքերը պիտի համաձայնության գան բարեգործություն կատարելու համար, քանի որ եթե մարդ կամենա, սակայն Աստծված Իր կամքով զորավիգ չլինի, «թիկունք չկանգնի» մարդուն, ապա վերջինս որևէ օգուտ չի ունենա: Իսկ եթե Աստված կամենա, սակայն մարդ Աստծու կամքին գործակից չլինի, դա նույնպես զուր տանջանք է՝ զուրկ «փոխհատուցումից»:

Սա որտեղի՞ց ենք իմանում. հենց իսկ Պետրոսի և Հուդայի օրինակներից: Մեկը, թեպետ ջերմորեն սիրում էր Հիսուսին և այդ սիրուց դրդված կամենում էր իր անձը մահվան մատնել հանուն Վարդապետի, սակայն երբ մի փոքր ժամանակ միայն չվայելեց Վարդապետի խնամքը, այսինքն՝ Աստծու կամքի «օժանդակությունը» չգտավ, տե՛ս, թե ինչպիսի՜ գլորմամբ սայթաքեց:

Իսկ մյուսն էլ բազմիցս վայելեց Աստծու հոգածությունը, սակայն նույնպես անշահ մնաց և Տիրոջ բյուրապատիկ խնամքը իրեն օգուտ չբերեց, քանի որ իր կամքը չմիաբանեց Աստծու կամքին: Ուստի և այս խոսքում երանելի առաքյալը խրատում է մարդկային կամքը «խառնել» Աստծու կամքին, իսկ Աստծու կամքն այն է, որ մարդիկ այս առօրյա, անցավոր կյանքում թեպետ չարչարվեն, նեղություն կրեն ու ճգնեն, սակայն հանդերձյալ կյանքում պսակների արժանանան մանավանդ այս՝ բարեգործություն անելու ճանապարհով:

Արդ, սա է ակնարկում Պետրոսը, երբ ասում է. «Որովհետև ավելի լավ է բարեգործություն անելով չարչարվել, եթե այդ է Աստծու կամքը, քան չարիք գործել և հանգստությամբ ու «փառքով» վայելել այս կյանքը, սակայն Ավետյաց ուխտից տարագիր լինել»: Այսպես առաքյալը ոչ միայն կսկիծ է պատճառում չարագործներին, այլ նաև մխիթարում է բարեգործներին, որպեսզի նրանք չվհատվեն չարչարանքներից:

Արդարև, թեպետ չարչարանքները բնույթով տրտմալից են, սակայն նրանց «արդյունքն» ուրախարար է: Սրա մասին է խոսում նաև մյուս առաքյալը՝ երանելի Պողոսը, որը, իսկապես ճաշակելով Փրկչի քաղցրությունը, ասում է. «Ուրախ եմ չարչարանքների, գանահարության, բանտերի և սրա նման այլ վշտացուցիչ տանջանքների մատնվելուս համար, քանի որ թեպետ տանջվում եմ և թեպետ նույնիսկ մեռնեմ էլ, սակայն դա միայն ժամանակավոր է, մինչդեռ իբրև փոխհատուցում շնորհվող ուրախաբեր վարձատրությունը կրկնապատիկ է հանդերձյալ կյանքում։ Ուստի ես միշտ զվարթ եմ և ծանր չեմ համարում այս ժամանակի չարչարանքները, որոնք արժանի չեն բաղդատվելու գալիք փառքի հետ, որ հայտնվելու է մեզ»։

Սա է նշանակում Պետրոսի ասած խոսքը. «Որովհետև ավելի լավ է բարեգործություն անելով չարչարվել, եթե այդ է Աստծու կամքը, քան չարիք գործել և հանգիստ վայելել»: Չէ՞ որ չարագործները կրկնակի տանջանքներով են հատուցելու, քանի որ այստեղ նրանց խղճմտանքն է սաստիկ տանջելու և այդպիսիք անմխիթար սգի մեջ են անցկացնելու իրենց կյանքը, որովհետև որքան առատանում է չարիքը, այնքան շատանում է տրտմությունը: Եվ դեռ հանդերձյալ կյանքի համար էլ այս չարագործները հավիտենական տանջանք են ժառանգում: Նրանք տանջվելու են և՛ այստեղ, և՛ այնտեղ:

Մինչդեռ բարեգործների պարագան այլ է: Որքան առատանում են նրանց տրտմությունները, որ հանուն Աստծու են, այնքան շատանում են ուրախությունները, և նրանք մշտապես զվարճության մեջ են լինում, իսկ Աստծու առջև հատուցման օրը բերկրում են անճառ խնդությամբ՝ Քրիստոսի հետ թագավորելով:

Այնուհետ առաքյալը, շարունակելով իր խոսքը, Քրիստոսի մարդասիրությունն ու անեզր երախտիքներն է մեր աչքի առջև դնում, որի միջոցով հորդորում է առավել շատ բարեգործություններ կատարելու: «Քանի որ եթե Նա,- ասում է երանելին,- որ անպարտ և առանց մեղքի էր, չարչարվեց մեղավորներիս համար, ապա որչա՜փ առավել մենք՝ մեղավորներս ենք պարտավոր չարչարվել մեր մեղքերի և Բարերարի երախտիքներին արժանանալու համար»:

Երանելի Սարգիս Շնորհալի հայոց վարդապետի՝ իմաստասերի և քաջ հռետորի,

Մեկնություն կաթողիկե յոթ թղթերի, Կոստանդնուպոլիս 1826-1828թթ․

Գրաբարից թարգմանեց Գևորգ սրկ․ Կարապետյանը

Աղբյուր՝ Surbzoravor.am

Հետևեք մեզ նաև Telegram-ում