Եթե ասում ենք Ուկրաինան պետք է ինքնորոշվի, ապա ինչո՞ւ նույն սկզբունքը չենք կիրառում ԼՂ հարցում․ բրիտանացի պատգամավոր

Մեծ Բրիտանիայի խորհրդարանի պատգամավոր, Լեյբորիստական կուսակցության անդամ Ռուպա Հաքը Մեծ Բրիտանիայի խորհրդարանում «Լեռնային Ղարաբաղի փախստականներին միջազգային աջակցություն» խորագրով քննարկման ժամանակ հայտարարել է, որ Հարավային Կովկասում իրավիճակը բարդ է՝ շեշտելով, որ այս տարածաշրջանում ժողովրդավարական Հայաստանն ունի թշնամական հարևան՝ ի դեմս Ադրբեջանի՝ իր ագրեսիաներով ու հայերի դեմ էթնիկ դրդապատճառներով հանցագործություններով։

Պատգամավորն անդրադարձել է նաև Ադրբեջանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի շրջափակմանն ու այնտեղ իրականացրած էթնիկ զտմանը։

«Տարածաշրջանում բարդ իրավիճակ է: Մենք այստեղ խոսում ենք եվրոպական մերձավոր հարևանի ժողովրդավարության մասին, որը թշնամական հարևան  ունի ի դեմս Ադրբեջանի՝ իր ագրեսիաներով և հայերի դեմ էթնիկ դրդապատճառներով հանցագործություններով: Թվերը մռայլ են՝ 10 ամիս շարունակ սննդամթերքի, վառելիքի և էլեկտրաէներգիայի ապօրինի շրջափակմամբ և 100,000 մարդու հարկադիր տեղահանմամբ: Իմ հետաքրքրությունն այս հարցում գալիս է իմ ընտրողներից։ Մենք ունենք կենսունակ և զգալի բազմաշերտ հայկական համայնք, ինչն ընդգծում է, որ սա մի երկիր է, որը երկար տարիներ ենթարկվել է ջարդերի և ցեղասպանությունների»,- ասել է Հաքը:

Նա նշել է, որ փետրվարին այլ պատգամավորների հետ այցելել է Հայաստան։  

«Այդ այցի ընթացքում հանդիպեցինք վարչապետին, Ազգային ժողովի նախագահին, ընդդիմության ու իշխանության ներկայացուցիչներին։ Սակայն ամենահիշարժանը Ջերմուկ այցելությունն էր։ Մեր այցելության ամենահիշարժան կողմը փախստականներն էին, որոնց մենք տեսանք: Մենք լսեցինք մարդկային տառապանքների սարսափելի պատմություններ, ովքեր վառելիքի բացակայության պատճառով ոտքով փախել էին Հայաստան: Այս երկրում մեր ձայնը պետք է ավելի ուժեղ լինի։ Այս պալատում 2020 թվականին մենք քննարկեցինք Լաչինի միջանցքի շրջափակումը, բայց մեր թույլ արձագանքը խիզախեց այդ գործողությունները։ Սա բոլորովին կանխատեսելի էր տարիներ առաջ»,- նշել է պատգամավորը։

Նա քննադատել է Միացյալ Թագավորության կառավարությանը Հայոց ցեղասպանությունը չճանաչելու համար։ Պատգամավորն ընդգծել է, որ Միացյալ Թագավորության ամենամոտ դաշնակից ԱՄՆ-ի նախագահը ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը, սակայն ՄԹ կառավարությունը դրան որևէ կերպ չի արձագանքել։ «Այս երկչոտությունը խրախուսում է Ադրբեջանի գործողությունները»,- ասել է Հաքը:

Նա հավելել է, որ ցանկանում է ճնշում գործադրել ՄԹ կառավարության վրա, որպեսզի օգնություն տրամադրվի Ադրբեջանի իրականացրած էթնիկ զտման հետևանքով ԼՂ-ից բռնի տեղահանված և Հայաստանում հաստատված անձանց։

«Կարո՞ղ է լինել Լեռնային Ղարաբաղից փախստականների համար «Տներ Ուկրաինայի համար» տիպի սխեման: Ի վերջո, Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդը ցանկանում է վերադառնալ իր հողը, այն վայրերը, որտեղ ապրել է հազարամյակներ շարունակ, թեև մենք տեսնում ենք Արցախի նման տարածքները քարտեզից ջնջելու փորձեր։ Թեև աշխարհի աչքերը կարող են այլ տեղ լինել, մենք պետք է հետևողական լինենք մեր սկզբունքներում: Ուկրաինայի վերաբերյալ մենք ասում ենք, որ ինքնորոշումը ճիշտ է, իսկ կործանումը սխալ է, ուրեմն ինչո՞ւ չենք կարող այստեղ հետևողականորեն կիրառել նույն սկզբունքները»,- եզրափակել է Հաքը:

Նույն քննարկման ժամանակ Ադրբեջանի կողմից իրականացրած էթնիկ զտման հետևանքով Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստանում հաստատված անձանց հրատապ խնդիրներին է անդրադարձել նաև Միացյալ Թագավորության խորհրդարանի պատգամավոր, Պահպանողական կուսակցության ներկայացուցիչ Ջոն Ուիթինգդեյլը։

Բրիտանացի պատգամավորն անդրադարձել է նաև Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև խաղաղության հնարավորությանը՝ նշելով, որ այդ առումով իրավիճակը փխրուն է, քանի որ Հայաստանում մտահոգություններ կան, որ Ադրբեջանը տարածքային նկրտումներ ունի։ Նա շեշտել է, որ Հայաստան կատարած այցի ժամանակ իրեն տարածք են ցույց տվել, որն ակնհայտորեն Հայաստանի տարածքն է, սակայն գտնվում է Ադրբեջանի օկուպացիայի տակ։

«Հայաստան այցի ժամանակ չափազանց հուզիչ հանդիպումներ ենք ունեցել Լեռնային Ղարաբաղից փախստականների հետ: Անկախ իրավունքներից ու սխալներից, առաջին ձեռքից լսել նրանց տառապանքների մասին հաղորդումները շատ զգացմունքային փորձառություն էր, հատկապես որոշ դրվագներ այն մասին, թե ինչպես, առանց որևէ ծանուցման, նրանց քարշ տվեցին իրենց տներից և ստիպեցին քայլել դեպի Հայաստան, որը տևեց մի քանի օր։ Ճամփորդողներից ոչ բոլորն են հասել Հայաստան, ոմանք մահացել են ճանապարհին։ Ես հարգանքի տուրք եմ մատուցում Ջերմուկում մեր հանդիպած մարդկանց, մասնավորապես մարզպետին և քաղաքապետին, այն բանի համար, թե ինչպես է Ջերմուկը բացել իր դռները և ընդունել փախստականներին: Նրանք շարունակում են աջակցել նրանց։ Այնուամենայնիվ, 100,000 մարդ Լեռնային Ղարաբաղից տեղափոխվել է Հայաստան, և դա հսկայական ճնշում է գործադրել, ուստի ես բացարձակապես հավանություն եմ տալիս նրանց աջակցելու կոչերին»,- հայտարարել է նա:

Նա հավելել է, որ Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակը տասնամյակներ շարունակ եղել է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հակամարտությունների և լարվածության պատճառ, թեև այժմ, կարծես թե, կա հակամարտության կարգավորման հնարավորություն: «Մենք պատիվ ունեցանք հանդիպելու վարչապետ Փաշինյանի հետ, ով մեզ հայտնեց խաղաղության հասնելու իր ցանկությունը և խաղաղության հասնելու իր առաջ քաշած ծրագիրը։ Այս պահին Հայաստանի վարչապետի կողմից մշակվող ծրագրի ամենաուշագրավներից մեկն այն է, որ այն չի պարունակում տարածքային հավակնություններ։ Դա եղել է որոշ քննադատության առարկա, ինչպես մենք լսեցինք Երևանի ընդդիմության անդամներից, բայց դա տեղի ունեցածի իրատեսական ճանաչում է և այժմ խաղաղ կարգավորման հասնելու փորձ»,- ասել է բրիտանացի պատգամավորը:

Նա խոսել է նաև Հարավային Կովկասում տարածաշրջանային կոմունիկացիաների ապաշրջափակման մասին՝ շեշտելով, որ հասկանալի է Հայաստանի դիրքորոշումն այն մասին, որ Հայաստանի տարածքով անցնող ճանապարհները պետք է լինեն իր վերահսկողության տակ։

«Այնուամենայնիվ, չնայած խաղաղ կարգավորումը ձեռք բերելու ակնհայտ հնարավորությանը, որը մենք բազմիցս լսել ենք հայերից, որ ցանկանում են դա անել, վերջին մի քանի ժամվա ընթացքում վարչապետը հայտարարություն է տարածել, որում ասվում է, որ Հայաստանը կարող է պատերազմի մեջ լինել մինչև տարեվերջ, քանի որ հայերը կարծում են, որ Ադրբեջանը շարունակում է տարածքային հավակնություններ ունենալ Հայաստանի նկատմամբ: Այնպես որ, շատ փխրուն իրավիճակ է»,- հայտարարել է Ուիթինգդեյլը։

Նա հավելել է, որ որպես Մեծ Բրիտանիայի պատվիրակության ղեկավար Վիեննայում հանդիպել է Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպությունում Ադրբեջանի պատվիրակության անդամներին: «Նրանք բացարձակապես հաստատակամ են, որ Հայաստանի նկատմամբ ագրեսիվ մտադրություն չունեն, և դա Հայաստանի կողմից իրականացվող քարոզչություն է։ Այնուամենայնիվ, նույնիսկ այն ժամանակ, երբ մենք Հայաստանում էինք, սահմանի շուրջ շարունակվող հակամարտության ընթացքում չորս հայ զինվոր էր զոհվել։ Մեզ տարան նաև տեսնելու տարածք, որն անկասկած Հայաստանն է, բայց դեռ օկուպացված է Ադրբեջանի կողմից։ Կան որոշ լուրջ խնդիրներ, որոնք պետք է լուծվեն, բայց հաշվի առնելով կարգավորմանը հասնելու պատրաստակամության արտահայտությունները, որոնք արվում են երկու կողմից, այժմ ամեն ինչի հնարավորություն է, որը մենք կարող ենք անել, որպեսզի հեշտացնենք դա, քանի որ վտանգված են ավելի լայն ռազմավարական խնդիրներ»,- նշել է նա: