Փաշինյանի արցախյան պարտիան. Արայիկ Հարությունյան + Սամվել Բաբայան

ԵՐԵՎԱՆ, 5 ՕԳՈՍՏՈՍԻ, Times.am: Սամվել Բաբայանի գրասենյակը հայտարարություն է տարածել այն մասին, որ նրա թիմն ու համակիրները մասնակցելու են այսօր Ստեփանակերտի Վերածննդի հրապարակում կայանալիք հավաքին, որտեղ ելույթ է ունենալու ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։ Ավելի վաղ նման հայտարարությամբ է հանդես եկել նաև արցախյան «Ազատ Հայրենիք» կուսակցության ղեկավար Արայիկ Հարությունյանը՝ կոչ անելով համակուսակից հայրենակիցներին, համակիրներին և, առհասարակ, բոլոր արցախցիներին՝ ակտիվորեն մասնակցել հանրահավաքին։ Սամվել Բաբայանը և Արայիկ Հարությունյանը միևնույն քաղաքական ծրագրի մասնիկներն են, և այս փաստն արդեն ավելի քան ակնհայտ է։

Կիրառվում է 1992թ. փորձարկված տեխնոլոգիան։ Այն ժամանակ էլ ՀՀ իշխանությունները ցանկանում էին կոտրել Արցախում ձևավորված և իրենց կամքին ընդդիմացող քաղաքական թիմը։ Այն ժամանակ էլ, որպես գործիք ընտրվեց Սամվել Բաբայանը, ով անկասկած շատ խարիզմատիկ ու տարբեր բաների ընդունակ անձնավորություն էր։ 1992թ. «Սամվել Բաբայան» նախագծի հեղինակները Բաբկեն Արարքցյանն ու Լևոն Տեր-Պետրոսյանն էին։ Թվում է՝ այս ողջ սխեմայի մեջ այսօր ընդամենը մի երկու ազգանուն է փոխվել. Արարքցյանին փոխարինել է Փաշինյանը, իսկ Քոչարյանի ղեկավարած թիմին՝ Արայիկ Հարությունյանն ու նրա կողմնակիցները։ Թե ինչ զարգացումներ հետևեցին դրան Արցախում, բոլորին է հայտնի։ Նախագծի քաղաքական թևը հաջողեց, իսկ ահա ուժային հատվածը չդիմացավ իշխանության փորձություններին։ Քոչարյանը տեղափոխվեց Հայաստանի Հանրապետություն, իսկ Արցախն ընկավ Սամվել Բաբայանի բռնատիրական իշխանության տակ, որի մասին Արցախում մինչ օրս գերադասում են շշուկով խոսել։

Ծրագիրը նույնն է, իսկ միջավայրն ու գործող անձինք, իհարկե, արդեն ոչ։ Բայց այս կարևոր հանգամանքը, կարծես, դուրս է մնացել Փաշինյանի ուշադրությունից։ Վերջինիս, օրինակ, չի անհանգստացնում այն փաստը, որ ի տարբերություն Քոչարյանի, ով արցախյան շարժման կարևոր գործիչներից ու ամենահարգված և սիրված առաջնորդներից մեկն էր, Արայիկ Հարությունյանի վարկանիշն Արցախում աննկարագրելի ցածր է։ Ստեփանակերտում և հարակից գյուղերում չգտա գեթ մեկ մարդու, ով բացասական վերաբերմունք չարտահայտեր նրա մասին։ Բոլորը խոսում են Հարությունյանի արտերի, խանութների, բիզնեսների և մտերիմներին տրված արտոնությունների մասին։ Իհարկե, սա նոր իրողություն չէ Արցախում, բայց եկող գարնանը սպասվող նախագահական և խորհրդարանական ընտրությունների ֆոնին այդ դժգոհություններն ավելի են սրվել տեղի բնակիչների շրջանում։ Խնդրի մասին տեղյակ էի նաև մինչ Արցախ այցելելս, բայց չէի պատկերացնում, որ ամեն ինչ այդքան լուրջ է։

Արայիկ Հարությունյանի բացասական վարկանիշը տարածվել է նաև իշխանական ողջ թիմի վրա՝ լուրջ խնդիրներ ստեղծելով Արցախի նախագահի՝ հնարավոր այլ թեկնածուների համար։ Դա է նաև պատճառը, որ տարբեր ծայրահեղ ծրագրեր ունեցող բախտախնդիր ուժեր ակտիվ գործելու պարարտ հող են գտնում Արցախում։ Իհարկե, չի կարելի ասել, որ հասարակական դժգոհությունների միակ մեղավորը Հարությունյանն է, բայց փաստն այն է, որ իր դերը բավական մեծ է, ուստի և թիրախում նույնպես ինքն է։

Երկրորդ կարևոր հանգամանքը, որը փորձում է շրջանցել Նիկոլ Փաշինյանը, այն է, որ 92 թվականի ձևերն ու մեթոդները այլևս կիրառելի չեն մեր ժամանակներում։ Չկա պատերազմի պատճառով առաջացած թույլ վերահսկելի, անգամ քաոտիկ նախկին իրավիճակը։ Չկան նաև այդ իրավիճակից բխող սպառնալիքները, անհասկանալի ու չբացահայտված զարգացումները և այլն, և այլն։ Հայաստանն ու Արցախը շատ հեռու են գնացել 1992 թվականին տարածված մի շարք արատավոր երևույթներից և փառք Աստծո, որ դա այդպես է։

Եվ երրորդ խնդիրն ինքը՝ Սամվել Բաբայանն է, որը, կարելի է ասել, մեկ մարդ էր 1992-ին և մեկ այլ մարդ՝ հիմա։ Այն ժամանակ նա սիրված հրամանատար էր, լավ զինվոր, իսկ հիմա՝ «շատերին չոքցրած» վատ քաղաքական գործիչ։ Մարդ, ում ռեսուրսները (թե՛ մարդկային, թե՛ ուժային և թե՛ իրավիճակային) շատ ավելի շատ էին անցած դարի վերջում, քան հիմա։ Էլի շատ բաներ կարելի է ասել 1992-ի և 2019-ի Սամվել Բաբայանների տարբերությունների մասին, բայց դեռևս բավարարվենք այսքանով։ Մի բան միայն ավելացնեմ, որ նշված տարբերությունների հետ մեկ տեղ, Բաբայանն ունի մի առանձնահատկություն, որը չի փոխվել անցած՝ գրեթե երեք տասնամյակների ընթացքում՝ նա շատ բաների ընդունակ մարդ է։ Երևի չեմ սխալվի, եթե ասեմ, որ հենց այս հանգամանքն է առաջին հերթին հաշվի առել Փաշինյանը՝ կրկին անգամ Բաբայանի օգնությանը դիմելուց առաջ։

Ինչևէ, ՀՀ իշխանությունների քաղաքական շահի տեսանկյունից իրավիճակը բավական պարզ է։ Այսօր էլ մենք կդառնանք այդ իրավիճակի խաղարկման սկզբնամասի ականատեսը. Փաշինյանի, Արայիկ Հարությունյանի և Սամվել Բաբայանի կողմնակիցներն առաջին անգամ կմասնակցեն համատեղ քաղաքական ակցիայի, որոշ բաներ կքննարկեն, հնարավոր է անգամ «դմփ-դմփ-հու» անեն։ Սպասենք տեսնենք։

Այս իրավիճակում ավելի հետաքրքիր են Արցախի իշխանությունների որոշումները։ Կհակադրվի՞ արդյոք Բակո Սահակյանի թիմը Փաշինյանի վերոնշյալ ծրագրին։

Մինչ այս պահը, Արայիկ Հարությունյանից բացի, նախագահական ընտրություններին որպես թեկնածու մասնակցելու հայտ են ներկայացրել նաև Արցախի ԱԺ նախագահ Աշոտ Ղուլյանն ու հերոս Վիտալի Բալասանյանը։ Վերջինս, արդեն պարզ է, հանդես է գալիս ընդդիմադիր գործչի դիրքերից։ Եվ դա սպասելի էր։ Չհաշված Արցախի ԱԽ քարտուղարի պաշտոնում իր աշխատանքը՝ Բալասանյանը մշտապես քննադատել է նախագահ Բակո Սահակյանի քաղաքականությունը, մրցակցել նրա հետ անցած նախագահական ընտրություններում։ Աշոտ Ղուլյանին նույնպես չի կարելի դիտարկել որպես իշխանական թեկնածու։ Համենայն դեպս, հիմա։ Նա թերևս տեղավորվում է Արցախի իշխանությունների և ընդդիմության մեջտեղում և ապագայում կարող է դիտարկվել, որպես երկրի զարգացման այլընտրանքային ուղու առաջնորդ։ Արցախում անցկացրած որոշ հանդիպումներիս ընթացքում լսել եմ այդ հնարավորության մասին։ 

Չի բացառվում նաև այլ թեկնածուների ի հայտ գալը։ Օրինակ, խոսվում է Արցախի արտաքին գործերի նախարար Մասիս Մայիլյանի, Մարատ Մուսայելյանի և այլոց մասին։

Փաստը սակայն այն է, որ Բակո Սահակյանը դեռևս չի հնչեցրել իր դիրքորոշումն այն մասին, թե ում կցանկանար տեսնել Արցախի նախագահի պաշտոնում իրենից հետո։ Եվ դա պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ Արցախի իշխանությունները դեռևս չեն ցանկանում բացել բոլոր խաղաքարտերը՝ սպասելով, որպեսզի սկզբում իրենց նպատակները բացահայտեն ՀՀ իշխանությունները։ Ուստի, պետք է սպասել, որ Նիկոլ Փաշինյանի այսօրվա ելույթից հետո, քաղաքական պրոցեսներն Արցախում նոր թափ կհավաքեն և հայկական երկրորդ պետությունը կմտնի լիարժեք նախընտրական փուլ։

Հրանտ ՄԵԼԻՔ-ՇԱՀՆԱԶԱՐՅԱՆ