Մարտակերտի ազատագրումը. Օրացույցի հերոսական օրերից

1993-ի հունիսի 26-ն էր: Քարվաճառ-Բերձոր հատվածում ադրբեջանական հրոսակախմբերին ջախջախիչ պարտության ու նահանջի մատնելուց հետո հայկական կողմը ձեռնամուխ եղավ Մարտակերտի ազատագրման օպերացիայի մեկնարկին: Հապաղելու ժամանակ չկար, հետևաբար ուժերի մոբիլիզացին ու վերախմբավորումը ՊԲ հրամանատարությունը կատարեց անհապաղ: Պլանավորված էր միաժամանակյա հակահարձակում մի քանի ուղղություններով:

Ադրբեջանական կողմն արդեն հնարավորինս մաշված վիճակում էր, հայկական կողմն էլ հոգնած, բայց ոգևորված: Հայրենիքն ազատագրելու հնարավորությունն ու գրանցած հաջողությունները չեզոքացնում էին հոգնածությունը:

Մերոնք Մարտակերտ-Ակնա ճանապարհը վերահսկողության տակ էին առել՝ ադրբեջանական երկու զորախմբերն իրարից կտրելով: Սակայն շրջկենտրոն Մարտակերտը դեռ օկուպացված էր թշնամու կողմից: Թշնամին, այդուհանդերձ, շարունակում էր քանակական ճնշող առավելություն ունենալ մերոնց նկատմամբ:

Առհասարակ, 1993-ի հունիսը շատ հերոսական, բայց միևնույն ժամանակ ծանր ամիս էր հայերի համար: Այդ շրջանում մարտերում հերոսաբար ընկան Մարտունու ՊՇ հրամանատար Մոնթե Մելքոնյանը (հունիսի 12), իսկ բուն Մարտակերտի ՊՇ հրամանատարներից Կարո Քահքեջյանը (հունիսի 26):

Թվում էր՝ հայկական կողմը պետք է հուսահատվի ու բարոյալքվի լեգենդար հրամանատարների կորստից, բայց դա միայն ավելի ամրապնդեց ու միավորեց մերոնց: Այսպիսով, հայկական կողմի ինքնամոռաց ու հերոսական ճնշմանը չդիմանալով՝ ադրբեջանական զինուժը նահանջեց Մարտակերտից:

Մարտակերտի ազատագրումը հերթական շոկն էր մեր թշնամու համար: Թիկունքում բողոքի ահռելի ալիք ու հակաիշխանական ցույցեր էին ընթանում: Ադրբեջանում չէին պատկերացնում՝ ինչպես կարելի է կորցնել Արցախը, ջախջախվել այդքան փոքրաթիվ զորախմբերի կողմից ու այդչափ անպատվաբեր ձևով պարտվել:

Մեկ ամիս անց էլ հայկական ուժերն ազատագրեցին Ակնան՝ ստիպելով ուժերի մեծությամբ հպարտացող թշնամուն հաշվի նստել մեզ հետ, ընդունել պարտությունն ու բանակցություններ սկսել հայկական կողմի հետ՝ պատերազմը դադարեցնելու ուղղությամբ:

Գոհար ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ